شهروند آنلاین: 111هزار و 106میلیارد تومان سهم آموزش‌وپرورش است از لایحه بودجه 1400 برای این وزارتخانه عیال‌وار . بودجه‌ای که آموزش‌وپرورش تصمیم گرفته 405میلیون و 156هزار و 516میلیون ریال آن را به آموزش ابتدایی اختصاص دهد. آموزش دوره اول متوسطه هم 264میلیون و 348هزار و 215میلیون ریال از این بودجه سهم دارد و آموزش دوره دوم متوسطه نظری هم به سهم 155میلیون و 431هزار و 547میلیون ریالی خود می‌رسد.
هزینه‌های میلیونی
لایحه بودجه 1400 سهم سال تحصیلی را برای آموزش‌وپرورش مشخص کرده است. وزراتخانه‌ای که در تفکیک برنامه‌ها و هزینه‌هایش ردپای کافی‌نبودن بودجه مشهود است. بررسی‌های این وزارتخانه می‌گوید هر دانش‌آموز دوره ابتدایی در مدارس شهری پنج‌میلیون و 327هزار تومان هزینه دارد. مدارس عشایری هم پنج‌میلیون و 384هزار تومان و روستایی‌ها هم پنج‌میلیون و 452هزار تومان.
هرچند همچنین بهای تمام‌شده برای یک دانش‌آموز خرید خدمات در دوره‌های مختلف تحصیلی حدود دومیلیون و 400هزار تومان است و این هزینه برای یک دانش‌آموز استثنایی 22میلیون و 292هزار تومان و برای یک دانش‌آموز مدارس خارج از کشور بین 50 تا 57میلیون تومان است.
آموزش که به دوره متوسطه می‌رسد، هزینه‌ها برای آموزش‌وپرورش بالا می‌رود؛ به‌طوری که بهای تمام‌شده برای یک دانش‌آموز متوسطه اول شهری 74میلیون ریال و یک دانش‌آموز روستایی یا عشایری حدود 94میلیون ریال است. البته در دوره دوم متوسطه هر دانش‌آموز شهری حدود 94میلیون تومان هزینه دارد. دانش‌آموز روستایی 79میلیون تومان و دانش‌آموز عشایری 81میلیون ریال.
دوم آبان امسال بود که یکی از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات از سهم 14درصدی آموزش‌وپرورش از بودجه عمومی در دنیا گفت. سهمی که در ایران به 8.9درصد می‌رسد اگرچه در سال 92 این سهم روی 18درصد ایستاده بود.
سهم 2درصدی از تولید ناخالص ملی
کاهش سهم وزارت آموزش‌وپرورش از بودجه عمومی دولت و نصف‌بودن سهم آموزش‌وپرورش ایران از تولید ناخالص ملی در مقایسه با میانگین جهانی موضوعی است که نمی‌توان بی‌اعتنا از کنار آن رد شد.
دوم آبان امسال بود که یکی از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات از سهم 14درصدی آموزش‌وپرورش از بودجه عمومی در دنیا گفت. سهمی که در ایران به 8.9درصد می‌رسد اگرچه در سال 92 این سهم روی 18درصد ایستاده بود.
به گفته محمد وحیدی، این نگاه در دولت به وجود آمد که آموزش‌وپرورش به سمت بخش خصوصی ببرد. «سهم آموزش‌وپرورش از تولید ناخالص ملی جهان هم 4.6درصد است، درحالی که در کشور ما این رقم به کمتر از 2درصد می‌رسد.»
سهم آموزش‌وپرورش از بودجه عمومی دولت یعنی هر دولتی چقدر منابع به آموزش‌وپرورش اختصاص می‌دهد و این شاخص مشخص خواهد کرد آیا توجه به آموزش‌وپرورش صرفا در حد شعار است یا واقعا در میدان عمل، برنامه‌ریزی و اختصاص بودجه نیز به این وزارتخانه توجه می‌شود.
اما نکته مهم‌تر سهم بودجه آموزش کشور از تولید ناخالص داخلی است که دورنمای دقیق‌تری را از وضعیت آموزش‌وپرورش ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان تبیین می‌کند.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش‌وپرورش سه‌سال قبل یعنی بیستم بهمن 97 به نقش مهم تعیین سهم آموزش‌وپرورش اشاره کرده و گفته بود: «اتکای آموزش‌وپرورش به منابع عمومی دولت به تنهایی کافی نیست؛ چراکه با محدودیت‌هایی مواجه است و اگر بخواهیم صرفا منابع موردنیاز خود را از آنجا تأمین کنیم، هم با کسری اعتبار مواجه می‌شویم، هم اینکه در طی سال‌ها این کسری اعتبار سال‌های گذاشته انباشته می‌شود و یک عدد بسیار بزرگی را شکل می‌دهد.»
علی الهیار ترکمن گفته بود اتکای صرف به منابع عمومی دولت، تجربه ناموفقی است. امروز الگوی مطرح‌شده این است که باید سهم آموزش‌وپرورش از تولید ناخالص داخلی تأمین شود.
عدالت آموزشی، خیالی در دوردست؟
رسیدن به عدالت آموزشی رویایی است که بارها و بارها از آن صحبت به میان آمده. رویایی که گویی تا تحقق، فاصله معناداری دارد. عدالتی که حتی پژوهشگران خارج از حوزه آموزش‌وپرورش آن را در دوردست‌ها متصور هستند و از رضایت‌بخش‌نبودن سهم این وزارتخانه از بودجه عمومی دولت و تولید ناخالص داخلی می‌گویند.
میانگین نسبت هزینه‌های آموزشی به تولید ناخالص ملی از حدود 6درصد در سال‌های نخست انقلاب به حدود 3.5درصد در دهه اخیر رسیده است. این نسبت طی حدود 10سال اخیر بین 2.8 تا 3.9درصد در نوسان بوده، درحالی که همین نسبت طی حدود 10سال اخیر در آلمان 4 تا 5درصد، در عربستان سعودی، عمان، فرانسه 5 تا 6درصد، در فنلاند 6 تا 7درصد، در سوئد 6.5تا 7.5درصد، در دانمارک و نروژ 7 تا 8درصد و در کوبا 9 تا 14درصد بوده است.
در سال ۱۳۹۶ میانگین جهانی نسبت هزینه‌های آموزشی به جی.دی.پی حدود 4.5درصد بوده که فاصله بیش از نیم‌درصدی با بهترین سال‌های بودجه‌ای آموزش‌وپرورش ایران در 10سال اخیر دارد. همچنین، یونسکو از کشورها انتظار دارد سالانه حداقل بین 4 تا 6درصد از جی.دی.پی خود را به آموزش اختصاص دهند که متأسفانه ایران از کف این هدف‌گذاری هم مقداری فاصله دارد.