با تخفیف 25درصدی، شهر نونوار می‌شود؟
با تصویب لایحه تشویقی در شورای اسلامی پرداخت عوارض، محرکی برای ایجاد ساخت و ساز و رفع موانع بازآفرینی بافتهای فرسوده پایتخت ایجاد شد
شهروندآنلاین: لایحه دوفوریتی تخفیف 20درصدی عوارض تصویب شد. تخفیفی که قرار است بافتهای فرسوده را نونوار کند. بافتی که دیگر جانی برای سرپا ایستادن ندارد. نفس‌هایش سال‌هاست به شماره افتاده و هر بار وعده نونواری امید به بقایش را زنده نگه داشته است. بافت فرسوده یعنی کوچه‌های تودرتو و باریک. یعنی تراکم بالا و جمعیت افزون. بافت فرسوده یعنی خانه‌های نم گرفته و دیوارهای ترک برداشته. وقتی از بافت فرسوده حرف می‌زنیم یعنی محلی برای اقامت مهاجران از همه‌جا رمیده. جمعیت کم‌درآمدی که با مشکلات بی‌شمار اقتصادی و بی‌شک اجتماعی و فرهنگی دست به گریبان است.
بدون‌تردید بافتهای فرسوده و ناکارآمد یکی از مهم‌ترین معضلات شهرهاست. کالبد فرسوده‌ای که میزبان جمعیت مهاجر ناهمگن بوده تا این بخش از شهر همیشه با ناهنجاری‌ها دست به گریبان باشد. ناهنجاری‌های اجتماعی و مشکلات فرهنگی و … که در زمان ریشه‌یابی دلایل‌شان دوباره به بافتهای فرسوده برمی‌گردیم.
بافت فرسوده شهری قصه پُر تکرار شوراها و شهرداری‌ها بوده اما گاها بی‌نتیجه. بافتی که نگاهی گذرا به آن حکایت‌گر بی‌مهر و بی‌توجهی چندین‌ساله است؛ بی‌مهری که در همه این سال‌ها، زمینه‌ساز مشکلات عدیده‌ای بوده و هست. محله‌هایی با تراکم بالا که در زمان زلزله بی‌شک آماده رقم زدن فاجعه‌ای بزرگ هستند.
بافتهای فرسوده پتانسیلی برای کمبود مسکن
شورای شهر تهران به تخفیف 25درصدی عوارض رای داد. تخفیفی که قرار است محرکی برای ایجاد ساخت و ساز و رفع موانع بازآفرینی بافتهای شود. بافتهای فرسوده نوعی بیماری‌اند در ساختار مناطق شهری. بیماری‌ای که عدم پیروی از برنامه منسجم، عوامل کالبدی، عملکردی، زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را به خود می‌بیند. درواقع بافتهای فرسوده بازتابی از تاثیر عوامل مخرب هستند. بافت‌هایی که گاهی اوقات برای برخی از ساکنان غیرقابل سکونت می‌شوند.
در حال حاضر بافتهای فرسوده و ناکارآمد به عنوان مشکل اساسی در شهرهای مختلف و حتی روستاهای ایران مطرح هستند.مکان‌های کم‌بازده و بی‌بازده‌ای که روزگاری مرکز تمرکز جمعیت و اقتصاد بودند.متاسفانه این بافت‌ها در طی سال‌ها به دلیل تمرکز کمتر جمعیت به مناطق ناامن و مراکز جرم‌خیز تبدیل شده‌اند. هرگاه صحبت از بافتهای فرسوده به میان می‌آید همه از یک معضل شهری می‌گویند. هرچند می‌توان با شناسایی، برنامه‌ریزی و اجرای دقیق این معضل را به یک فرصت تبدیل کرد.
تفکر عامه بر این است که بافتهای فرسوده، هزینه‌ای برای دولت‌ها هستند. در حالی که در بسیاری از کشورها این بافت‌ها فرصت طلایی به حساب می‌آیند. فرصتی برای شکوفایی اقتصادی، کاهش بیکاری، تقویت و مقاوم‌سازی ساختمان‌‌های مسکونی و افزایش واحدهای مسکونی. واقعیت امر این است که این بافت‌ها پتانسیل خوبی برای جبران کمبود مسکن هستند.
شاید روند لاک‌پشتی نوسازی به این دلیل است که بخش خصوصی به عنوان بازوی اصلی تولید مسکن دچار رکود است.طرح جامع مسکن، ایران سالانه به یک میلیون واحد مسکونی نیاز دارد. در حالی که تنها بین 300 تا 350هزار واحد سالانه ساخته می‌شود. البته در دهه اخیر 40درصد بافتهای فرسوده نوسازی شده که به نظر اتفاق مهمی است. هرچند در میان شهرها، تهران بیشترین سهم را از این نوسازی‌ها به خود اختصاص داده است.
سهم 40درصدی نوسازی بافتهای فرسوده طی یک دهه
بازسازی بافتهای فرسوده در دهه‌ای که گذشت تنها 40درصد عنوان شده است؛ درصد اعلامی معاون وزیر راه و شهرسازی. 40درصدی که از محقق نشدن اهداف نوسازی بافتهای ناکارآمد خبر می‌دهد. قصه تکراری بافتهای فرسوده بارها شاهد تخصیص تسهیلات بوده؛ تسهیلاتی که طی سال‌های اخیر اقبالی از آنها نشده است. به عنوان مثال 300میلیون تومان سقف تسهیلات سال 1400 است برای نوسازی بافتهای فرسوده تهران و کلانشهرها. البته 120میلیون از این رقم شامل نرخ سود 9درصد است و 100میلیونش با نرخ 18درصد محاسبه می‌شود. 80میلیون تومان باقی مانده هم شامل سود 16درصد است. هرچند سقف این تسهیلات در سایر شهرها به 250میلیون تومان می‌رسد.
آمارهای بانک مسکن هم بر این بی‌اقبالی صحه می‌گذارد. طبق این آمار از سال 98 تاکنون تنها 21هزار و 348واحد مسکونی در بافتهای فرسوده تسهیلات پرداخت شده است. نوسازی سالانه صدهزار واحد در دستور کار دولت‌ها قرار داشته اما نوسازی دستکم از طریق دریافت تسهیلات با سرعت چندانی پیش نمی‌رود. بافتهای ناپایدار و ناایمن سهم بیش از 20میلیون نفر از جمعیت کشور هستند. البته از این جمعیت سهم تهران 40درصد است هرچند قرار بوده از 15سال پیش سالانه 10درصد نوسازی انجام شود. قول و قراری که به طور کامل محقق نشد.
شاید روند لاک‌پشتی نوسازی به این دلیل است که بخش خصوصی به عنوان بازوی اصلی تولید مسکن دچار رکود است.طرح جامع مسکن، ایران سالانه به یک میلیون واحد مسکونی نیاز دارد. در حالی که تنها بین 300 تا 350هزار واحد سالانه ساخته می‌شود. البته در دهه اخیر 40درصد بافتهای فرسوده نوسازی شده که به نظر اتفاق مهمی است. هرچند در میان شهرها، تهران بیشترین سهم را از این نوسازی‌ها به خود اختصاص داده است.