کاربران فضای مجازی علیه سانسورهای صداوسیما
ممنوعیت چای، دستکش چرم و چهره الناز حبیبی؛ ماجراهایی که سانسور را دوباره ترند کردند
شهروند آنلاین: حدود یک سال و چند ماه بعد از کمپین ضدسانسور هنرمندان صداوسیما (که کسانی چون مهراب قاسم‌خانی، امیرمهدی ژوله، میترا حجار، شقایق دهقان و بسیار بازیگران دیگر تجربیات خود از ممیزی‌های عجیب تلویزیون را روایت کردند)؛ یک بار دیگر پای موضوع مشابهی به رسانه‌های اجتماعی باز شده است. اتفاقی که انتشار هم‌زمان محدودیت‌های جدید آگهی‌های تلویزیونی با رویدادهای قسمت جدید برنامه پژمان جمشیدی و حذف تقریبا تمام نماهای نزدیک الناز حبیبی باعث رواج بیشترش در فضای مجازی شده و حالا کمتر اکانت یا پیجی میتوان یافت که حاوی انتقاد یا شوخی با این قواعد جدید نباشد…
آغاز بازی
ماجرا با پست اینستاگرامی امیرحسین شمشادی، مدیر گروه آموزشی روابط عمومی دانشکده خبر آغاز شد که به مواردی عجیب درباره قواعد و قوانین سانسور و ممیزی در بخش بازرگانی صداوسیما اشاره کرد. این کارشناس ارتباطات در ادامه با ذکر این مسایل باورنکردنی که در تلویزیون ایران پخش آگهی چای ریختن مرد برای زن، نشان دادن هر نوشیدنی قرمز، دستکش چرم برای زنان، خوردن ساندویچ و پیتزا و نشان دادن مرد و زن تنها یا دو پسر تنها در خانه ممنوع است بحث‌های پردامنه‌ای را در فضای مجازی کلید زد…
ماجرای الناز حبیبی
اتفاق دیگری که نقش مهمی در افزایش حجم بحث‌های ضدسانسور در روزهای اخیر داشته؛ پخش عجیب حضور یکی از بازیگران زن در یک برنامه گفت‌وگومحور شبکه نمایش خانگی است. اتفاقی که برای الناز حبیبی در برنامه «پیشگو»ی پژمان جمشیدی رخ داد و تماشاگران این برنامه در تمام یک ساعت و اندی مدت زمان پخشش شاهد حتی یک نمای نزدیک از الناز حبیبی نیز نبودند. در واقع در این برنامه پرحاشیه حتی یک تصویر نمای نزدیک از الناز حبیبی میهمان برنامه پخش نشد و در مقابل عمده تمرکز فیلمبردار روی پژمان جمشیدی بود. اتفاق و رویکردی باورنکردنی که بحث‌ها و واکنش‌های انتقادی زیادی را موجب شد.
از سیما به صدا!
یکی از اولین و البته تندترین انتقادات در مورد سانسور تصویر الناز حبیبی در برنامه «پیشگو» را از «امین تارخ» شاهد بودیم. یکی از معتبرترین، محبوب‌ترین و البته قدیمی‌ترین بازیگران تلویزیون که با لحنی کنایه‌آمیز در این‌باره نوشت: «مجری برنامه پیشگو، هنرمند گرامی پژمان جمشیدی است و میهمان، یک بازیگر… ای کاش حداقل اسم میهمان را می‌نوشتید، چراکه چهره ایشان را مطلقا ندیدیم و چنان‌چه مجری نامشان را ذکر نمی‌کرد، نمی‌دانستیم با کدام هنرمند روبه‌رو هستیم»!
امین تارخ در ادامه این پرسش را مطرح کرد: «آخر چه لذتی دارد سانسوری که سازندگان برنامه را وادار کند نمای نزدیک از آن مجری و نمای دور از آن میهمان باشد، تنها به دلیل زن بودن؟! خاصه برای بانویی که بسیار بی‌حاشیه است. میتوان گفت از سیما به صدا رسیدید، فقط»!!!
تجربیات تاریخی شقایق دهقان
امین تارخ البته تنها منتقد محدودیت‌ها و سانسورهای اخیر نبوده و بازیگران دیگری نیز به انتقاد از سختگیری‌های تلویزیون در روزهای اخیر پرداخته‌اند. از جمله شقایق دهقان بازیگر سریال‌هایی مانند «پاورچین» و «شب‌های برره» که درباره ممیزی‌های سالیان گذشته گفته و به عبارت بهتر رسانه‌ها از صحبت‌های او درباره سانسورها و ممیزی‌های عجیبی که زمانی در تلویزیون اعمال می‌شد، نقل قول کرده‌اند.
شقایق دهقان در این زمینه گفته که «اوضاع زنان در سال‌های گذشته حتی سخت‌تر از امروز و محدودیت‌ها نیز بیشتر بوده است. در حقیقت زنان در سریال‌ها فقط مجاز به پوشیدن لباس‌هایی به رنگ‌های طوسی، مشکی و قهوه‌ای بوده‌اند و حق اجازه گونه آرایشی نداشته‌اند.» صحبت‌هایی که هم‌زمانی انتشارشان با ماجراهای برنامه الناز حبیبی می‌تواند این معنای تلویحی را هم داشته باشد-که «بازیگران امروز چقدر سوسول شده‌اند و مثلا اگر به جای ما و با آن محدودیت‌ها مواجه بودند، چه می‌کردند»؟!
توبیخ به خاطر لباس
در پی سیل انتقادات و اعتراضات کاربران فضای مجازی نسبت به ماجراهایی چون ممنوعیت نمایش چهره یک بازیگر زن در یک تاک‌شوی نمایش خانگی و البته ممنوعیت نمایش رفتارهایی مانند چای ریختن مرد برای یک زن در صداوسیما؛ شاهد روایت‌های متعددی درباره سختگیری‌ها و سانسورهای عجیب تلویزیون از سوی کارکنان صداوسیما نیز بودیم. از جمله روایت طعنه‌آمیز یک مجری سابق که ادعا کرده رئیس سازمان صداوسیما به‌خاطر «مارک لباس آمریکایی» توبیخش کرده است.
اشکان عقیلی، مجری سابق صداوسیما نوشته: «شنیدم در برنامه پیشگو با اجرای پژمان جمشیدی، سازمان صداوسیما چهره میهمان برنامه رو نشون نداده و خلاصه کلی سانسور کرده!! که جناب تارخ هم به درستی مطالبی نوشتند…
اما من در یک برنامه ده سال پیش، به خاطر اینکه مارک پیراهنم آمریکایی بود، از طرف رئیس سازمان توبیخ شدم!!! بله توبیخ، نامه مستقیم زدن!! چند روز نذاشتن برم سر برنامه!! چه انتظاری دارین آخه؟!»
ساترا چه می‌گوید؟
در پاسخ به انتقادات پیش‌آمده، ساترا که وابسته به صداوسیماست و در ماه‌های اخیر سانسورهای زیادی را بر آثار شبکه نمایش خانگی اعمال کرده، نحوه پخش برنامه و به عبارت بهتر حذف نماهای نزدیک الناز حبیبی را بر اساس «ملاحظات تصویری» دانسته و دلیل انتشار این قسمت را نیز اصرار سازندگان برنامه عنوان کرد. ساترا در این زمینه مدعی شد که تصمیم آنها عدم پخش برنامه بوده و در ادامه نیز خود الناز حبیبی را مسئول اتفاقات پیش آمده دانست!
ساترا در اطلاعیه‌اش با اشاره به اینکه «تهیه‌کننده پیشگو با علم به نکات و ملاحظات تصویری، این قسمت را قبلا ضبط کرده بود و بنابراین پس از ارزیابی، به دلیل نوع اصلاحات، به احترام مخاطب تصمیم بر عدم انتشار این برنامه گرفته شده بود» ادعا کرده که «ساترا با توجه به اصرار عوامل تولید و با رویکرد جلوگیری از تحمیل ضرر به بخش‌خصوصی، با مسئولیت شخص تهیه‌کننده و رسانه نماوا، با انتشار این قسمت-به‌رغم کیفیت نامناسب- موافقت کرده بود.»
در پایان نیز ساترا مسئولیت ماجراهای رخ داده را «ضمن ارج نهادن به فعالیت‌های هنری سرکار خانم الناز حبیبی» متوجه خود این بازیگر می‌داند و می‌گوید که حواشی ایجاد شده محصول «اقدامات بدون ملاحظه و اصرار بر انتشار اثر با هر کیفیتی» بوده‌اند.