تئاتر نفس تازه کرد
گزارش «شهروند» درباره اوضاع و احوال این روزهای تئاتر و نمایش‌هایی که روی صحنه‌اند
[پولاد امین] بعد از روزهای پر تب و تاب جشنواره‌های تئاتر و فیلم، به نظر می‌رسد سالن‌های تئاتر در حال بازگشت به روزها و اجراهای روتین خود هستند. سالن‌هایی که دور جدیدی از وظیفه اصلی‌شان -میزبانی از آثار هنرمندان تئاتر- را آغاز کرده‌اند و شگفت اینکه استقبال مخاطبان از تئاترهای روی صحنه هم نشان می‌دهد که برخلاف موارد بحث‌انگیزی مانند جشنواره فیلم فجر و البته کنسرت‌های موسیقی پاپ، اجرای تئاتر به‌واسطه پیوند مستقیمی که با معیشت هنرمندان این حوزه دارد، جر و جنجال چندانی در فضای مجازی -و نیز فضاهای خبری رسانه‌ای رسمی- به وجود نیاورده است.
به هر حال، فقط کمتر از یک هفته پس از پایان جشنواره فیلم فجر – که به‌رغم سالن پر و پیمان رسانه‌ای‌ها در دیگر سالن‌های مردمی جشنواره شاید به دلیل کیفیت فیلم‌ها و نام فیلمسازان شاهد گیشه‌های چندان داغی نبودیم- سالن‌های تئاتر در آستانه تجربه گرمایی تازه در گیشه‌های خود هستند. اتفاقی که در روزهای اخیر در شماری از نمایش‌هایی که در تئاتر شهر اجرا شده‌اند، روی داده است.
![]()
تئاتر در آستانه بازگشت به زندگی
تئاتر در آستانه بازگشت به زندگیهم اکنون در سالن‌های تئاتر تهران بیش از انگشتان دو دست نمایش‌های قابل قبول و کنجکاوی‌برانگیز روی صحنه است. آثاری که استقبال تماشاگران از آنها نشان از احیای دوباره تئاتر -بعد از رکود دو ساله آن بر اثر کرونا و بعد هم ناآرامی‌های اجتماعی- دارد. این یعنی بعد از حدود سه سال که تئاتر کشور وضعیتی تقریبا نیمه‌تعطیل داشت، روشن‌شدن دوباره چراغ تالارهای نمایش کشور نوید بازگشت به روزهای درخشان این هنر را می‌دهد.
در این زمینه می‌توان گفت که از اوایل سال 1399 به این‌سو -که شیوع ویروس کرونا باعث رواج زمزمه‌های تعطیلی فعالیت‌های فرهنگی و هنری شد و این امر موجب شد هر کدام از مدیوم‌های هنری وابسته به مخاطب شوکی ناگهانی را تجربه کنند- این نخستین روزهایی است که می‌توان فعالیت عادی تئاتر را در سالن‌های مختلف به مشاهده نشست. اتفاقی که بعد از سه سال، که در بخش اعظمی از آن سالن‌های سینما تعطیل شد، تئاتری روی صحنه نیامد و کنسرتی هم اجرا نشد، نویدبخش احیای فعالیت هنری و بهبود معیشت هنرمندانی است که در این مدت یا فضای هنر را ترک یا به مدیوم‌های پولساز دیگری از قبیل سینما یا شبکه نمایش خانگی کوچ کرده بودند.
تئاتر شهر در آستانه احیا
تئاتر شهر که برخلاف روزهای اوجش در دهه‌های شصت و هفتاد، در سال‌های اخیر دوران خوبی را پشت سر نمی‌گذاشت، بعد از تجربه جشنواره‌ای متفاوت، این روزها میزبان نمایش‌های جدیدی است.
این سالن که پیش از جشنواره هم نمایش‌هایی چون «فرزند یک خنیاگرم» به کارگردانی شکرخدا گودرزی، «جایی در میان ابرها» به کارگردانی افشین قاسمی، «کوکوی کبوتران حرم» به کارگردانی مهرزاد جعفری و «پیر ننا» به کارگردانی اکبر قهرمانی را میزبانی کرده بود، این روزها میزبان تئاترهایی مانند «قوی‌تر» به کارگردانی جواد تولمی، «همه چیز می‌گذرد، تو نمی‌گذری» به کارگردانی غلامرضا عربی، «آلا» به کارگردانی محمد کاظم‌تبار، «مرد» به کارگردانی حسین احمدخانی و «هایکوی پاروزن یکدست» به کارگردانی ماندانا عبقری است.
«قوی‌تر» بر اساس نمایشنامه‌ای از آگوست استریندبرگ، نویسنده افسانه‌ای اسکاندیناوی (با ترجمه فرهاد ناظرزاده کرمانی) در فضایی سورئال و با حال و هوایی فانتزی- عروسکی با محوریت زن، به بررسی مواجهه ذهنی و رؤیاپردازانه یک زن با رویدادهای فردی، خانوادگی و اجتماعی پیش چشمش می‌پردازد. رویدادهایی که در چارچوب یک مثلث عشقی روی می‌دهند و تمرکز نمایش -که با بلیت 80 هزار تومانی تا 20 اسفند اجرا خواهد شد- روی این موضوع است که در چنین روابطی تشخیص فرد قوی و پیروز میدان چقدر مشکل و حتی دور از ذهن است.
«همه چیز می‌گذرد، تو نمی‌گذری» نیز با نمایشنامه‌ای خلاقانه از محمد چرمشیر و بازیگرانی که تقریبا همه نابینا هستند، عاشقانه‌ای تاریخی است درباره قهرمانی که در مسیر تاریخ، عشق باعث می‌شود نه تنها اسبش، که معشوقه‌اش را هم قربانی کند و در انتها در اوج تنهایی روزنه‌ای بیابد به سوی آینده‌ای روشن. درباره این نمایش نیز گفتنی است که اجرایش با بلیت 80 هزار تومانی تا 20 اسفند ادامه خواهد داشت.
«هایکوی پاروزن یکدست» که با بلیت 50 هزار تومانی تا 22 اسفند روی صحنه خواهد بود، قصه عروسک‌هایی است که با جادوی دنیای ناب‌شان دنیای آدم‌ها را شورانگیز و رویایی می‌کنند.
«آلا» نمایشی تک‌پرسوناژ با بازی مرجان آقانوری نیز که با بلیت 80 هزار تومانی تا 22 اسفند اجرا خواهد شد، داستانی عاشقانه درباره وداع است. نمایشی که با استفاده از فیگورها و حرکات اریال یوگا اجرا شده و همین چند روز پیش هم در چهل‌ویکمین دوره جشنواره تئاتر فجر در بخش بازیگری جزو آثار برگزیده انتخاب شد.
رستاخیز تئاتر
دیگر سالن‌ها هم این روزها میزبان آثاری کنجکاوی‌برانگیز هستند؛ از جمله تالار مولوی که می‌توان نمایش «ژیمناستیک تکه‌پاره‌ها» را به کارگردانی میثم مظفری در آن -با بلیت 40 هزار تومانی- به تماشا نشست. این نمایش درباره ساموئل بکت است که در بیمارستان چرک‌نویس‌های خود را مرور می‌کند.
تالار هنر نیز میزبان نمایش «گنجی در خانه» بر اساس نمایشنامه فرانکو زافانلا و کارگردانی مجید علم‌بیگی و نمایش «آکادمی پرندگان» به کارگردانی حسین مزینانی است. این دو تئاتر شاد و موزیکال متعلق به گروه مخاطبان کودک و نوجوان تا 26 اسفند اجرا خواهند شد.
در نهایت می‌رسیم به «نمایش تاناکورا» به کارگردانی رضا بهرامی که با بلیت 75 هزار تومانی از 23 بهمن تا 22 اسفند در سالن استاد سمندریان مجموعه ایرانشهر روی صحنه خواهد بود. دیگر نمایش این مجموعه هم «می‌خواهم میوسوف را ببینم» نام دارد که به کارگردانی محمدجواد حبیبی و با بلیت 100 هزار تومانی تا 17 اسفند در سالن استاد ناظرزاده کرمانی اجرا خواهد شد.
در این میان «موشمرگی» به کارگردانی مهدی محبعلی (تا 10 اسفند)، «اتاق شماره 6» بر اساس متن آنتوان چخوف به کارگردانی فرزاد سهرابی (تا 26 اسفند)، «کافه عاشقی» به کارگردانی سیدجلال‌الدین دری (تا 6 اسفند) و «پرده‌خانه» بر اساس متن بهرام بیضایی و کارگردانی گلاب آدینه (تا 5 اسفند) نمایش‌هایی هستند که در پردیس تئاتر شهرزاد اجرا می‌شوند.
«نماینده ملت» به کارگردانی نادر نادرپور نیز -درباره صاحبخانه‌ای بی‌سواد و پولدار که تصمیم می‌گیرد در انتخابات مجلس شرکت کند و با این کار نظم و آرامش اهل خانه را به خطر می‌اندازد- دیگر تئاتری است که در این پردیس در حال اجراست.