برگ گیاه «قات» بومی شاخ آفریقا و شبه جزیره‌ی عربستان است. قات ماده مخدر و محرک رایج در کشورهای یمن، سومالی و اتیوپی به شمار می‌آید و هزاران سال است توسط اهالی بومی این مناطق مصرف می‌شود. تولید «قات» که در کنیا به نام «میرا» نیز شناخته می‌شود در بسیاری از نقاط کنیا منبع اصلی درآمد خانواده‌ها محسوب شده و برگ‌های آن به عنوان نوعی مخدر و محرک جویده می‌شود.
اما مدتی است که قات توسط کمپین‌های مبارزه با مواد مخدر به عنوان نوعی ماده مخدر دسته‌بندی شده است.
برگ گیاه «قات» بومی شاخ آفریقا و شبه جزیره‌ی عربستان است. قات ماده مخدر و محرک رایج در کشورهای یمن، سومالی و اتیوپی به شمار می‌آید و هزاران سال است توسط اهالی بومی این مناطق مصرف می‌شود. تولید «قات» که در کنیا به نام «میرا» نیز شناخته می‌شود در بسیاری از نقاط کنیا منبع اصلی درآمد خانواده‌ها محسوب شده و برگ‌های آن به عنوان نوعی مخدر و محرک جویده می‌شود.
جویدن برگ قات باعث ترشح کاتینون می‌شود، ماده‌ای که در ابتدا باعث بروز احساس سرخوشی، نشاط و تحریک اشتها شده اما در ساعات بعدی نوعی حالت سکون به فرد می‌دهد و در نهایت خمودگی و تنبلی جسمی و فکری را در دراز مدت همراه دارد.
بوته‌های گیاه قات معمولا کنار درخت موز کاشته می‌شوند تا درختان موز سایه‌بانی برای بوته‌های نازک آن باشند. برگ‌های قات از درخت چیده و فروخته شده و طی سال‌ها به منبع درآمدی برای کشاورزان محلی کنیا تبدیل شده‌اند.
اما مدتی است که قات توسط کمپین‌های مبارزه با مواد مخدر به عنوان نوعی ماده مخدر دسته‌بندی شده است.
از سویی در شرق آفریقا، سومالی مقصد اصلی قات‌های کنیا بود و چون قات طی 48 ساعت پژمرده شده و قدرت و تاثیر خود را از دست می‌داد و به‌همین دلیل همیشه تعداد زیادی کامیون در انتظار گیاهان تازه برداشت‌شده بودند تا محموله‌ها را به نزدیک‌ترین فرودگاه برسانند. اما پس از ممنوع شدن فروش قات و بالا گرفتن اختلافات دیپلماتیک بین دو کشور بسیاری از بازارهای صادرات قات از کنیا به سومالی بسته شد.
از سوی دیگر پیش از تصویب قانون ممنوعیت فروش گیاه قات در بریتانیا، سالانه حدود 2500 تا 2800 تن قات توسط هواپیماهای باربری و کامیون ها به کف خیابان های لندن سرازیر می‌شد. اما با تصویب قانون ممنوعیت خرید و فروش قات در ماه می 2016 توسط ترزا می، وزیر بهداشت وقت بریتانیا کنیا یکی از مشتریان عمده بازار خود را از دست داد.
بسیاری از کشاورزان کنیایی که منبع درآمد خود از فروش قات را از دست داده‌اند معتقدند که میرا ماده‌ای مخدر نبوده و صرفا ماده‌ای انرژی‌زا مانند چای یا قهوه است که باعث می‌شود بدون احساس خستگی برای مدت طولانی‌تری کار کرد.
با این حال تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف قات در درازمدت با مشکلات عدیده‌ای برای مصرف‌کنندگان آن همراه است. جویدن برگ قات باعث ترشح کاتینون می‌شود، ماده‌ای که در ابتدا باعث بروز احساس سرخوشی، نشاط و تحریک اشتها شده اما در ساعات بعدی نوعی حالت سکون به فرد می‌دهد اما در دراز مدت خمودگی و تنبلی جسمی و فکری، کاهش بازدهی ذهنی، فروپاشی خانواده‌ها، روان‌پریشی و رفتارهای ضداجتماعی را به همراه دارد.
اما علاوه بر ممنوعیت فروش و صادرات، تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر گیاه قات کشاورزان کنیایی را به فکر منبع درآمد جایگزین انداخته و بسیاری از آنها هم اکنون به کشت گل‌های آفتابگردان روی آورده‌اند. کشت و فروش گل‌های آفتابگردان علاوه بر تهیه خوراک برای دام منبع درآمد جدیدی برای کشاورزان کنیایی است که اغلب نیز زمین‌های کشاورزی کوچکی دارند.
گزارش: مهرناز الماسی