دستمزدهای چندمیلیاردی و عجیب بازیگران؛ چرا و چگونه؟
تهیه‌کننده پرکار فیلم‌های پرفروش به یک پرسش مهم پاسخ می‌دهد
درخواست دستمزدهای کلان از سوی برخی از بازیگران، فضای سینما و تلویزیون ایران را (که در آن تنها معدودی از آثار به سوددهی اقتصادی و حتی بازگشت سرمایه اولیه می‌رسند) با حواشی و جنجال‌های پرشماری روبه‌رو کرده است. چرا این اتفاق می‌افتد؟
شهروندآنلاین: دستمزدهای چندمیلیاردی و عجیب بازیگران؛ چرا و چگونه؟ در چند وقت اخیر بارها و بارها درخواست دستمزدهای کلان از سوی برخی از بازیگران فضای سینما و تلویزیون ایران را با حواشی و جنجال‌های پرشماری روبه‌رو کرده است. درخواست‌هایی که هنگامی که در کنار فروش فیلم‌های سینمای ایران و حتی گردش مالی کلیت سینما و حتی شبکه نمایش خانگی ایران قرار می‌گیرند، بی‌تناسب و غیرمنطقی‌بودن‌شان بیشتر و بهتر خود را به چشم می‌آورد؛ تا جایی که به نظر می‌رسد دستمزدهای شماری از بازیگران بی‌توجه به آورده‌ای که می‌توانند برای پروژه‌ها داشته باشند، صرفا برای خوشایند آنها تعیین شده است! یعنی در حالی که همه ساله تنها چند فیلم انگشت‌شمار می‌توانند مرز فروش 10میلیارد تومان را رد کنند (که به معنای بازگشت حدود سه میلیارد تومان برای هر کدام از این آثار است) ما شاهد کف دستمزد یکی، دو میلیاردی برای حداقل 10بازیگر هستیم که به عنوان ستارگان سینمایی شناخته می‌شوند.
بازیگران میلیاردی آثار ورشکسته!
بگذارید جزئی‌تر و دقیق‌تر حرف بزنیم: در حال حاضر سریالی به تهیه‌کنندگی یکی از دو سامانه بزرگ نمایش آنلاین کشور سر زبان‌هاست که گفته می‌شود تنها یکی از بازیگرانش دستمزد چندمیلیاردی، حتی برای ماه‌های بازی‌نکردنش دریافت کرده است. این درخواست‌ها البته منحصر به شبکه نمایش خانگی نیستند و در تلویزیون نیز شاهد مواردی از این دست هستیم؛ مثل موردی که اخیرا برای بازیگر تازه‌کار یک سریال درجه دوم رخ داده و این بازیگر که هنوز نتوانسته در این حرفه خود را تثبیت کند، بعد از موفقیت نسبی دو سری نخست از سریالی که در آن بازی داشته، درخواست دستمزد نامتعارف عجیبی کرده -که البته در یکی از معدود تصمیم‌گیری‌های منطقی سینما و تلویزیون ایران درنهایت به حذف او از آن پروژه ختم شده است. شایعات ایجادشده درباره پیشنهادهای میلیاردی و عجیب‌وغریب یکی، دو نفر از بازیگران سریال «پایتخت» نیز (که البته صحت و سقم آن تأیید نشده) دیگر مثال موجود درباره درخواست دستمزدهای نامعقول بازیگران در تلویزیون است. بگذریم از سینما که با اینکه در سال‌های اخیر تنها چند فیلم در گیشه به فروش خوبی رسیده و بقیه فیلم‌ها حتی در بازگرداندن هزینه اولیه‌شان هم ناتوان مانده‌اند، اما همچنان شاهد طلب دستمزدهای کلان از سوی بازیگران هستیم و نکته مهم هم اینکه به خاطر استیلای شرایطی عجیب بر سینما، تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران هم برای عقب‌نماندن از قافله همکاران‌شان مجبور به تن‌دادن به این دستمزدها هستند.
نرخ بازیگران
اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ و البته سوال مهم‌تر اینکه آیا این درخواست‌ها منطقی است؟
محمدحسین فرح‌بخش، تهیه‌کننده و کارگردانی که در کارنامه‌اش فیلم‌های موفق و پرفروشی دیده می‌شود، در پاسخ به پرسشی درباره ملاک‌های تعیین دستمزد بازیگران می‌گوید که «میزان دستمزد بازیگران باید بر اساس قدرتی که سینمای ایران در فروش و گیشه دارد، تعیین شود.»
فرح‌بخش عقیده دارد که «دستمزدهایی که شماری از بازیگران طلب می‌کنند، متأسفانه خارج از قدرت سینمای ایران است.» کارگردان فیلم‌هایی مانند «زندگی خصوصی» و «عطش» در این زمینه توضیح بیشتری می‌دهد: «معیار مشخصی برای دستمزد بازیگران وجود ندارد، یعنی برای دستمزد بازیگران نمی‌شود نرخ تعیین کرد. نرخ بازیگران را فروش فیلم‌هایشان تعیین می‌کند. اما اینجا میزان فروش فیلم‌ها با نرخ‌هایی که تعیین می‌شود همخوانی ندارد. این امر البته تنها منحصر به بازیگری نیست و در همه رشته‌ها شامل است، اما به هر حال این قضیه درخصوص بازیگران بیشتر دیده می‌شود و این افراد دستمزدهایی می‌گیرند که شاید اگر فیلم‌هایشان 10 برابر می‌فروخت، سزاوارش بودند.»
چه باید کرد؟
اما در پاسخ به این پرسش که «چرا این اتفاق می‌افتد؟» و «چنین دستمزدهایی پرداخت می‌شود؟» حسین فرح‌بخش می‌گوید: «تنها دلیل این اتفاق این است که در سینمای ما بخش خصوصی وجود ندارد یا اینکه نقش چندانی ندارد و همین باعث می‌شود که هر کسی هر میزان دستمزدی که دلش بخواهد بگیرد.»
فرح‌بخش می‌گوید که «یکی از دلایلی که بازیگران طلب دستمزدهای بالا می‌کنند این است که تهیه‌کنندگان ما حق‌العمل‌کارند. تهیه‌کننده‌ای که سالی چهار تا پنج فیلم تولید می‌کند و پولش برای خودش نیست و از جای دیگری تأمین می‌شود، اصلا با نرخ کاری ندارد؛ نه با نرخ بازیگران و نه هیچ کس دیگری، بلکه تنها می‌خواهد درصد خود را بگیرد و کاری ندارد که بقیه چه میزان دستمزد دریافت می‌کنند؛ به عبارت دیگر، برخی نهادها می‌آیند سرمایه‌گذاری می‌کنند و پول‌های خارج از حوزه سینما که گاهی پول‌های کثیفی هم هستند می‌آورند و چنین دستمزدهایی را پرداخت می‌کنند. این اتفاق که از جانب تهیه‌کنندگان است، به دلیل سیاست‌های سینمایی است که باعث شده تهیه‌کننده که عنصر اصلی سینماست از سینما حذف شود و چون این اتفاق افتاده هر کسی می‌آید و هر پولی که دلش می‌خواهد می‌گیرد.»
حسین فرح‌بخش با اشاره به اینکه «تنها راه چاره تقویت بخش خصوصی است» می‌گوید: «تهیه‌کننده باید متخصص باشد و خود سرمایه‌گذاری کند؛ نه اینکه با پول دیگران فیلم بسازد. تا زمانی که تهیه‌کننده با پول دیگران فیلم بسازد این مسأله درست نمی‌شود.»