خطرات آسمان‌های روشن در شب

وقتی پس از زلزله سال 1994 کل شهر لس‌آنجلس در تاریکی مطلق فرو رفت، رصدخانه‌ها و ادارات پلیس تماس‌های مردمی دریافت می‌کردند که از مشاهده ابری نقره‌ای رنگ و بزرگ در آسمان ترسیده بودند؛ که چیزی نبود جز کهکشان راه شیری و میلیون‌ها ستاره که سال‌ها در پشت نورهای خیره‌کننده شهر از نظر پنهان مانده بودند.
از زمان اختراع لامپ الکتریکی در قرن نوزدهم میلادی، نور مصنوعی زندگی روی زمین را متحول کرده است، به‌گونه‌ای که زندگی بدون آن قابل تصور نیست. سیاره ما هرسال 2درصد روشن‌تر می‌شود و امروزه 80درصد جمعیت جهان زیر آسمان‌های آکنده از نور مصنوعی زندگی می‌کنند. ولی همانقدر که شب‌های ما روشن و روشن‌تر می‌شوند، اثرات منفی آن بر سلامت ما و بر طبیعت آشکارتر می‌شود.
پژوهش‌های علمی نشانگر ارتباط بین نور مصنوعی و صدمات چشمی، بی‌خوابی، چاقی مفرط و در مواردی افسردگی است. تمام موارد بالا به عدم ترشح هورمونی به نام ملاتونین که به وقت تاریکی ترشح می‌شود و برهم خوردن ساعت بیولوژیکی بدن مربوط می‌شود.
برهم‌زدن ریتم طبیعی روز و شب بر طبیعت نیز اثر منفی دارد. مرجان‌ها نمی‌توانند به‌طور طبیعی تولیدمثل ‌کنند، حس جهت‌یابی در پرندگان مهاجر مختل می‌شود، میلیاردها حشره شب‌پره که برای جهت‌یابی به نور ماه احتیاج دارند، آنقدر دور نور لامپ‌های شهری می‌چرخند تا در اثر خستگی می‌میرند یا به قدری ضعیف می‌شوند که قادر به تولیدمثل نیستند و به راحتی شکار می‌شوند. گیاهانی که نزدیک تیرچراغ برق رشد می‌کنند، در شب خیلی کمتر گرده‌افشانی کرده و کمتر میوه می‌دهند. درختان زودتر شکوفه داده و برگریزان آنها دیرتر شروع می‌شود.
از اثرات آب و هوایی آلودگی نوری نیز نباید غافل شد. از آنجا که هنوز سوخت‌های فسیلی منبع اصلی تولید الکتریسیته هستند، استفاده غیرضروری از نور در شب باعث تولید 12میلیون تن دی‌اکسیدکربن و آلودگی هوای بیشتر و تغییرات اقلیمی گسترده می‌شود.
اما با مدیریت نور و برنامه‌ریزی شهری می‌توان این اثرات منفی را تا حد زیادی کاهش داد. در فرانسه و کرواسی، برای استفاده از نور مصنوعی در مناطق حساس از نظر اکوسیستم منع قانونی وجود دارد و در بعضی اماکن عمومی از ساعت مشخصی نورها باید کم یا خاموش شود. شاید آن شب دور نباشد که باز هم کهکشان راه شیری و ستارگان بی‌شمارش باز هم در آسمان بالای سرمان خودنمایی کنند.
منبع: دویچه وله
مترجم: مهرناز الماسی