شازده کوچولو با صدای بهاره افشاری

شهروندآنلاین: نیکی کریمی، شهاب حسینی، حامد بهداد، نوید محمدزاده، بهناز جعفری و… اینها فقط بخشی از بازیگرانی هستند که در این سال‌ها کتاب‌های صوتی ضبط کردند. در واقع بازیگرانی که در این عرصه وارد شده‌اند، قریب به 30 نفری هستند که قرار نیست در این گزارش به تک‌تک آنها بپردازیم. فقط قرار است بپرسیم اصلا چرا تهیه‌کنندگان آثار صوتی در حوزه کتاب و دست‌اندرکاران نشر، سراغ چنین چهره‌هایی می‌روند؟ چون تجربه خوانش کتاب در اکثر این نوع آثار نشان می‌دهد گاهی ظرافت‌های روایت از بین رفته است یا با متن مورد نظر، چنان نمایشی برخورد شده است گویا در حال شنیدن نمایشنامه‌ای رادیویی هستیم. درحالی‌که روایت داستان، گونه‌ای دیگر است و با کتاب‌خوانی یا نمایشنامه‌خوانی تفاوت دارد.

روخوانی نوید محمدزاده!

سال گذشته بود که نوید محمدزاده کتاب «هیچ دوستی به جز کوهستان» را خواند. اثر صوتی این کتاب به همت نشر «چشمه» منتشر شد و به هیچ وجه به پای متن اصلی نمی‌رسید. در واقع جذابیت‌هایی که خود کتاب داشت، در روایت محمدزاده نبود. این کتاب خاطرات بهروز بوچانی بود در اردوگاه پناهندگان مانوس؛ زمانی که حدود  6 سال در این جزیره زندانی شده بود و مقامات استرالیا با بی‌رحمی تمام با پناهجویان برخورد می‌کردند. شرح سفر او، گرفتارشدنش و زندانی‌شدنش به شدت تأثیرگذار و تراژیک بود؛ چیزی که در روایت بی‌فراز و نشیب نوید محمدزاده نمی‌دیدیم. محمدزاده در واقع با همین یک کار صوتی ثابت کرد که کارش، روایت کتاب نیست؛ هرچند حتی خود نویسنده از روایت او تعریف و تمجید کرده باشد.

شهاب حسینی زیر سلطه رضوی

از دیگر آثاری که در زمان انتشار، اخبار مختلفی راجع به آن منتشر شد اما به اندازه هزینه تولید، استقبال عام پیدا نکرد، کتاب صوتی «هفتادوسومین نفر» بود. عنوان اصلی این کتاب «کتاب آه» است نوشته یاسین حجازی و یکی از بهترین مراجع برای مطالعه روایت عاشورا. حجازی در این کتاب انواع مقاتل را خوانده و متنی امروزی بر اساس آنها نوشته است. این کتاب توسط شهاب حسینی، حامد بهداد و بهروز رضوی، پیشکسوت عرصه گویندگی خوانده شد و طبیعتا صدای دو بازیگر دیگر تحت تسلط رضوی اصلا به چشم نیامد. هرچند که روایت هر دو بازیگر هم چندان چنگی به دل نمی‌زد و باز هم بیشتر شبیه به روخوانی شده بود.

خاندان پاکدل!

رمان «سمفونی مردگان» نوشته عباس معروفی حالا دیگر یکی از کلاسیک‌های ادبیات داستانی معاصر ایران است. نسخه‌ صوتی این رمان با صدای حسین پاکدل در 13 ساعت و 52 دقیقه تهیه شد و با همکاری گروه انتشاراتی ققنوس و موسسه آوانامه به مرحله تولید رسید. چندی بعد رمانی دیگر از همین نویسنده با عنوان «سال بلوا» را هم دیدیم که توسط همسر پاکدل، عاطفه رضوی، صوتی شده است. با خواندن و شنیدن کتاب «سال بلوا» متوجه می‌شویم که کلیت داستان متناسب با وضعیت کاراکتر تغییر می‌کند و طبیعتا به راوی زن نیاز داشته است. نکته جالب توجه این است که دست‌اندرکاران نشر، از خانواده پاکدل، دست نکشیدند و سراغ مهدی پاکدل هم رفتند؛ «قصه‌های مجید» نوشته هوشنگ مرادی‌کرمانی. صدای مهدی پاکدل با تعریف و تمجید مرادی‌کرمانی همراه بود؛ هرچند باز هم بین مردم دست‌به‌دست نشد و کمتر کسی آن را شنید.

شازده کوچولو برای بزرگ‌ترها

اگر ترکیبی از صدای احمد شاملو و ترجمه محمد قاضی داشتیم، احتمالا به بهترین اثر صوتی درباره «شازده کوچولو» می‌رسیدیم. چراکه بهترین ترجمه این اثر را ترجمه محمد قاضی می‌دانند و یکی از بهترین روایت‌های صوتی را روایت احمد شاملو. هرچند این کتاب انقدر در ایران توسط مترجمان مختلف ترجمه شده که تعداد آن در آخرین آماری که عرضه شد، 70 ترجمه بود! گویندگان مختلفی هم آن را اجرا کرده‌اند که از جمله مهم‌ترین‌شان می‌شود به روایت ایرج گرگین اشاره کرد. گروه بازیگران و گروه گویندگان هم چندین بار آن را اجرا کرده‌اند که گاهی البته نوعی تنظیم و خوانش به‌صورت نمایشنامه بوده است؛ از آن جمله می‌توان به بازخوانی صوتی این اثر با ترجمه مدیا کاشیگر که از سوی انتشارات «ققنوس» عرضه‌شده اشاره کرد. همچنین اثر صوتی دیگری به سرپرستی ابوالحسن تهامی. تفاوت کار بهاره افشاری این است که سراغ این اثری که بارها خوانده‌شده نرفته و کتاب «شازده کوچولو برای بزرگ‌ترها» را خوانده است. این کتاب در واقع ایده‌های مطرح‌شده در کتاب «شازده کوچولو» را با استفاده از تفکرات یونگ بازخوانی کرده و تلاش کرده به نوعی تفسیر قابل ارایه برای عموم مردم از این کتاب برسد. روبرتو لیما نتو، نویسنده پرتغالی، بعد از موفقیت کتابش به پرتغالی، آن را به انگلیسی برگرداند و در ایران هم توسط فروغ کیان‌زاده از سوی نشر «خوب» چاپ شد. این کتاب حالا با صدای «بهاره افشاری» منتشر شده است. او در اینستاگرامش درباره این کتاب نوشته: «شروع کردم به خوندنش و دیدم ای بابا، نویسنده کتاب «شازده کوچولو» این‌دفعه خودش افتاده وسط یه بیابون برهوت و از شانس بد هواپیماش خراب شده و اتفاقی با خود شازده کوچولو مواجه می‌شه و کلی اتفاق خفن بین اون و دوستاشون می‌افته».