نوازنده زن، اسیر طلسم شوم علی سنتوری؟!

پولاد امین، شهروندآنلاین: بعد از اینکه گفته شد فیلم «لامینور» نیز در فهرست فیلم‌های اکران نوروز 1401 قرار دارد، به نظر می‌آمد که طلسم فیلم جدید داریوش مهرجویی در حال باطل‌شدن است و سینمای ایران بالاخره بعد از 6 سال شاهد فیلمی از این کارگردان بزرگ تاریخ‌ساز خواهد بود. اما امیدواری‌ها درباره فرجام بیست‌وهفتمین فیلم بلند سینمایی داریوش مهرجویی خیلی زود کمرنگ و گفته شد که فیلم «لامینور» با مشکلاتی برای اکران مواجهه شده است که در سینمای ایران می‌تواند معنای تلویحی توقیف را داشته باشد!

حالا در شرایطی که شماری از فیلم‌های اکران نوروز تبلیغات غیررسمی خود را هم آغاز کرده‌اند؛ زمزمه‌های توقیف -یا صادرنشدن مجوز نمایش این فیلم- تا حد زیادی قطعی به نظر می‌رسد. آن هم در شرایطی که «لامینور» دو سال پیش پروانه نمایش گرفته بود، اما در نوروز سال 1399 به دلیل بحران کرونا اکران نشد و حالا دو سال بعد از آن تاریخ هم وزارت ارشاد دولت جدید اعلام کرده که پروانه‌های صادر شده در دولت قبلی را قبول ندارد و این یعنی فیلم آخر داریوش مهرجویی یک بار دیگر باید مراحل دریافت مجوز را طی کند که با توجه به موضوع فیلم -که درباره موسیقی زنان است- نگران‌کننده به نظر می‌رسد.

لامینور

«لامینور» را داریوش مهرجویی در سال ۱۳۹۸ 6 سال بعد از فیلم «اشباح» -که تجربه موفقی برای کارگردان دوران‌سازش نبود- جلوی دوربین برده است. با تهیه‌کنندگی رضا درمیشیان و بازی بازیگرانی چون علی نصیریان و عزت‌الله رمضانی‌فر (پس از ۴۰ سال) و البته فریماه فرجامی، علی مصفا، پردیس احمدیه، سیامک انصاری، بیتا فرهی، مهرداد صدیقیان، بهناز جعفری، امرالله صابری، رضا داودنژاد و کاوه آفاق.

درباره داستان «لامینور» البته تاکنون جزئیات زیادی اعلام نشده و تنها در این دو سال و چند ماهی که از آماده‌شدن این فیلم می‌گذرد، گفته شده که «لامینور» به نوعی ادامه فیلم پربیننده و جنجالی ۱۳ سال پیش مهرجویی، «سنتوری» است. این یعنی این فیلم نتیجه تلاش‌هایی است که در این سال‌ها بیشتر به خاطر اختلافات موجود با محسن چاووشی به نتیجه نرسیده بودند. اما در اواخر دهه 90 داریوش مهرجویی موفق به ساخت فیلمی به نام «لامینور» شد. فیلمی درباره یک نوازنده زن که به همان اندازه «سنتوری» و شاید حتی بیشتر از آن هم می‌تواند حساسیت‌برانگیز و جنجالی باشد.

تکرار تاریخ

اما ظاهرا تاریخ یک بار دیگر برای مهرجویی در حال تکرار است. هنوز یادمان نرفته که فیلم «سنتوری» در سال 86 پروانه نمایش خود را گرفته بود و تنها یک روز قبل از آغاز اکران عمومی خود به خواست صفار هرندی که آن روزها وزیر ارشاد بود، از نمایش عمومی بازماند که این آغاز مجموعه‌ای از رخدادهای پشت‌سرهم برای این فیلم بود که درنهایت به مرگ ناگهانی تهیه‌کننده فیلم نیز منتهی شد.

حالا «لامینور» نیز در آستانه روندی مشابه به نظر می‌رسد. فیلمی که این نیز بعد از خودداری از حضور در دو دوره از جشنواره فجر، بالاخره بعد از گرفتن مجوز نمایش عمومی در آستانه اکران عمومی بود، اما در شرایطی که فیلم‌های مختلف این روزها خودشان را آماده آغاز اکران در تعطیلات نوروزی می‌کنند، این فیلم به واسطه زمزمه‌هایی که درباره توقیفش منتشر شده، باعث نگرانی سینمادوستان و البته خود داریوش مهرجویی شده که بعد از ماجراهای «سنتوری» حالا دیگر از ریسمان سیاه و سفید هم می‌ترسد و خود را با بدترین اتفاقاتی که برای هر فیلمی می‌تواند رخ دهد، مواجه می‌بیند.

بهانه انتشار زمزمه‌های توقیف «لامینور» البته در ادامه همان اخباری هستند که حکایت از لزوم اصلاح دوباره فیلم‌هایی می‌کنند که در دولت قبل پروانه نمایش گرفته‌اند. روندی که به طور رسمی در آغاز زمستان امسال اعلام شد که هر فیلمی فارغ از اینکه مجوز نمایش دریافت کرده یا نه، پیش از اکران باید توسط کمیته‌ای سه نفره که محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی آن را تشکیل داده، یک بار دیگر بازبینی و تایید شود. این خبر که از طرف حبیب ایل‌بیگی، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی نیز تایید شد، حالا «لامینور» را در آستانه از دست دادن مجوزش قرار داده است.

واکنش سینمای ایران

اما بعد از اینکه سازمان سینمایی با نام بردن از فیلم «لامینور» به تاکید گفت که تاریخ پروانه نمایش این فیلم که در دولت قبل صادر شده بود، منقضی شده و فیلم مهرجویی برای اکران در تعطیلات نوروزی سال 1401 باید حتما دوباره مجوز اکران بگیرد؛ شایعات و زمزمه‌های زیادی مبنی بر اینکه سازمان سینمایی با نمایش فیلم آخر داریوش مهرجویی در هفته‌های پیش‌رو مخالف است و می‌خواهد نام این فیلم را از میان ترکیب فیلم‌های اکران آتی حذف کند، در فضای رسانه‌ای کشور منتشر شد.

در واکنش به این شایعات اما کانون کارگردانان سینما و انجمن تهیه‌کننده- کارگردانان سینمای ایران بیانیه‌ای نوشته و خواهان اکران بی‌قید و شرط فیلم بیست‌وهفتم داریوش مهرجویی شدند.

این دو کانون سینمایی بعد از اشاره به اینکه «برخلاف اعلام سازمان سینمایی مبنی بر حضور فیلم لامینور در پروسه صدور مجوز  نمایش، اما، خبرهایی از حذف این فیلم از اکران نوروزی شنیده می‌شود»، نوشته‌اند: «داریوش مهرجویی چشم و چراغ سینمای‌مان، بزرگِ ما و پیشکسوت تمامی کارگردانان و سینماگران و نشانه و اعتبار همه سینمای ایران است. ما به عنوان کانون کارگردانان سینمای ایران و انجمن تهیه‌کننده/ کارگردانان سینمای ایران، بر این باوریم اکران و عرصه نمایشی که با محدودیت و تنگ‌نظری، چه از جانب دولت و چه صاحبان منافع، نتواند اثری از این بزرگمرد سینما را به نمایش درآورد، شایستگی عنوان صحنه نمایش سینمای ایران را ندارد و تنها می‌تواند عرصه‌ای برای سودجویی محسوب شود. ما خواهان نمایش بی‌قیدوشرط فیلم لامینور در نوروز امسال هستیم.»

پایان داستان مهرجویی

ساعاتی بعد از صدور بیانیه کارگردانان، اما، فرجام اکران نوروزی «لامینور» روشن شد و تهیه‌کننده این فیلم با تاکید بر بازبینی فیلم جدید مهرجویی توسط وزیر ارشاد و رئیس سازمان سینمایی، از حذف قطعی این فیلم از اکران نوروزی خبر داد.

رضا درمیشیان با اشاره به اینکه «سه ماه پیش برای فیلم داریوش مهرجویی درخواست پروانه نمایش جدید شده و با توجه به سه بار بازبینی فیلم در یک هفته اخیر توسط وزیر ارشاد و ریاست سازمان سینمایی در انتظار تمدید پروانه نمایش هستیم»؛ بر حذف فیلم «لامینور» از سوی سازمان سینمایی تاکید کرد. ظاهرا از آنجا که «لامینور» درباره موسیقی است، با اکران آن در ماه رمضان که امسال با تعطیلات نوروزی تلاقی کرده، مخالفت شده است!

در ادامه حبیب ایل‌بیگی، مدیر کل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی به عنوان یکی از مدیران فرهنگی دولت ادعای رضا درمیشیان را تایید کرد: «انتخاب فیلم‌های نوروزی با سازمان سینمایی است که در جمع‌بندی نهایی فیلم‌های لامینور و علفزار در این فهرست قرار نگرفتند.»

این مقام دولتی البته در گفت‌وگو با ایسنا این‌ شایعه را که وزارت ارشاد مخالف نمایش «لامینور» در ماه رمضان بوده؛ رد می‌کند: «چنین مسأله‌ای صحت ندارد و ماه رمضان، ماه شادی است. سازمان سینمایی پارامترهای مختلفی از جمله تنوع فیلم‌ها را برای اکران نوروزی در نظر گرفته و نمایش فیلم کودک، دفاع مقدس، کمدی و اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است.»

نکته جالب در این میان اینکه این دو فیلمی که از میان فهرست اعلام‌شده توسط شورای صنفی نمایش حذف شده‌اند (و پارامترها را نداشته‌اند!) دقیقا همان فیلم‌هایی هستند که بعد از اعلام و انتشار عناوین فیلم‌های اکران نوروز با انتقاد و اعتراض شماری از رسانه‌های خاص مواجه شده بودند!