ویدئو/ بزرگ‌ترین نهاد بشردوستانه جهان چگونه شکل گرفت؟

روز 8 ماه می روز جهانی صلیب سرخ و هلال احمر است، نهادی غیردولتی و بشردوستانه که سالهاست فارغ از هرگونه نژاد، دین و سیاست به امدادرسانی به آسیب‌دیدگان جنگ و بلایای طبیعی مشغول بوده و برای گسترش آرامش و امنیت خاطر جهانیان تلاش می‌کند.

اما این سازمان بشردوستانه چگونه شکل گرفت؟

سال 1859 بود که تاجری سوئیسی به نام «هنری دونان» به صحنه جنگ سولفرینو بین ائتلاف فرانسه-ایتالیا و پادشاه اتریش رسید. دیدن صحنه‌های خونین جنگ و خسارات جانی آن که 35هزار قربانی در پی داشت دونان را واداشت تا قدمی برای امداد و تسکین آلام آسیب‌دیدگان جنگ بردارد.

3 سال بعد او کتاب «خاطرات سولفرینو» را منتشر کرده و در پایان آن به نام انسانیت خواستار تشکیل جمعیت‌های امدادی از داوطلبان فعال برای کمک به آسیب‌دیدگان جنگ شد.

سال 1863 چهار نفر از شهروندان ژنو به دونان ملحق شده تا کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را تشکیل دهند. او در همان سال موفق شد دولت سوییس را وادار به تشکیل کنفرانسی کند که 12 کشور در آن شرکت داشتند. نتیجه این کنفرانس امضای اولین قرارداد ژنو برای بهبود شرایط مجروحان در صحنه جنگ بود.

به موجب این موافقتنامه رفتار بی‌طرفانه با زخمی‌ها و بی‌طرف شمردن متصدیان خدمات پزشکی و داوطلبان از اصول اصلی شمرده می‌شد. علامت بین‌المللی صلیب سرخ روی زمینه سفید، که رنگ‌های آن برعکس رنگ‌های پرچم سوییس بود، روی وسایل امدادرسانی و بازوبندهای کادر درمان به کار رفت تا در میدان جنگ به آسانی قابل تشخیص باشند.

سال 1865 بود که دولت عثمانی نیز این قرارداد را امضا کرده و از سال 1865 و پس از جنگ کریمه سازمان هلال احمر خود را تاسیس کرد. عثمانی از نشان «هلال احمر»، که رنگ‌های علامت آن برعکس رنگ‌های پرچم عثمانی بود، به جای صلیب سرخ استفاده کرده و بدین شکل اولین سازمان هلال احمر در ترکیه امروزی شروع به فعالیت کرد. از آن زمان به بعد نشان هلال احمر برای دیگر کشورهای اسلامی نیز پذیرفته شد.

در ایران نیز دولت قاجار به نشان صلیب در ایران اعتراض کرده و در اجلاس ژنو نماد «شیر و خورشید سرخ» به تصویب رسید. پس از پیروزی انقلاب، دولت ایران با ارسال نامه‌ای به سوییس استفاده از علامت شیر و خورشید سرخ را به حال تعلیق درآورده و سرانجام جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران به جمعیت هلال احمر ایران تغییر نام یافت.

اما اولین چالش بزرگ برای جمعیت صلیب سرخ و هلال احمر جنگ جهانی اول بود که به تشکیل «آژانس بین‌المللی اسرای جنگی» منجر شد. وظیفه این آژانس محافظت از اسرای جنگی، نظارت بر رفتار انسانی با آنها، نظارت بر مبادله اسرا و ارائه کمک‌های امدادی به آنهاست.

در سال 1901 «هنری داویزون»، رئیس جمعیت صلیب سرخ آمریکا، اولین لیگ جمعیت‌های صلیب سرخ جهانی را بنیان گذاشت که بعدها به «فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر» تغییر نام داد. هدف این فدراسیون گسترش فعالیت این جمعیت‌ها فراسوی صرفا ارائه کمک‌های پزشکی طی جنگ بود.

طی سال‌ها فعالیت این نهاد، دامنه فعالیت‌های صلیب سرخ و هلال احمر گسترش یافته و علاوه بر کمک به مجروحان جنگی خدماتی دیگر نظیر کمک به آسیب‌دیدگان سیل، زلزله، طوفان، آتش‌سوزی، قحطی و خشکسالی، پاندمی‌ها، تصادفات، توانبخشی جسمی و بازپیوند خانواده‌ها را نیز شامل می‌شود.

سازمان هلال احمر ایران نیز طی سال‌ها فعالیت خود به کمک پزشکان، آموزش داوطلبان و امکاناتی نظیر هلیکوپترهای امدادی و بیمارستان‌های صحرایی انواع خدمات نظیر کمک به زلزله‌زدگان بم، کرمانشاه و خوی، امداد به سیل‌زدگان پاکستان و کمک به زلزله‌زدگان افغانستان و ترکیه را بر عهده داشته است.

گزارش: مهرناز الماسی