فستیوال جهانی گرین‌واش

فریاد، لفاظی، وعده‌ها و پلاکاردها – کاپ26 در گلاسکو مانند طوفانی خارج از فصل آمد و رفت؛ در حالی که اسکاتلند و سیاره‌ای که هنوز در انتظار است را گیج و منگ‌تر از قبل باقی گذاشت. برای اهالی گلاسوئی که دریچه‌ها را شکستند و دو هفته گذشته را تا حد امکان دور از مرکز شهر سر کردند، طوفان سیاسی حالا سپری شده و «خانه سبز عزیز» به حالت خاکستری همیشگی خود بازگشته است.نمایندگان و اهالی رسانه که در محل برگزاری اجلاس در سواحل رودخانه کلاید حضور داشتند، چند روزی را در غرفه‌ها  گشتند و با تحفه‌های رایگان از کشورهای سراسر سیاره ما که به‌سرعت در حال گرم شدن است، پذیرایی شدند.

در روزهای ابتدایی کنفرانس هیچ چیز جدیدی آموخته نشد. همه ما می‌دانیم که تغییرات آب‌وهوایی سیاره را گرم می‌کند. ما می‌دانیم که باید گرمایش جهانی را تا 1.5 درجه سانتیگراد حفظ کنیم و می‌دانیم که این شامل گذشتن از سوخت‌های فسیلی و کربن‌زدایی اقتصاد جهانی می‌شود. ما همه اینها را می‌دانیم. تصور اینکه هیچ‌یک از 25 هزار نماینده‌ای که به گلاسکو آمدند، از قبل این حقایق را نمی‌دانستند، سخت است. پس چه چیز اضافه‌تری از این اجلاس دو هفته‌ای به‌دست آمد؟

سلبریتی‌ها عکس می‌گرفتند و مسئولان از در پشتی خارج می‌شدند

اهداف مفروض اجلاس عظیم تغییرات آب‌وهوایی و رهبران جهان که مسئول ایجاد همه چیز هستند، در مجاورت رویدادهای آموزشی بی‌شمار سازمان ملل تقریبا دیده نمی‌شدند. در طول اجلاس در سطح مقامات ارشد جهانی در روزهای اول، سران دولت و افراد مشهور احتمالا از اینکه برگزیده شدند برای حضور در این رویداد، حس قدرت و ستاره بودن به آنها دست داد، اما آنها حتی برای رسانه‌ها غیرقابل دسترس بودند.

نیروهای امنیتی و دستیاران شخصی، راهروها را قرق کرده بودند و روزنامه‌نگاران احساس هکری را داشتند که کاروان‌های طویل از کنارشان عبور می‌کرد و نباید بیشتر از یک نگاه اجمالی به محموله گرانبهای آنها نزدیک می‌شدند. فهرست افراد مشهوری مانند گرتا تونبرگ، بیل گیتس، پرنس ویلیام، جف بزوس و لئوناردو دی‌کاپریو، حاشیه‌های رسانه‌ای را سرگرم نگه‌داشت، در حالی که بایدن و بوریس جانسون از در پشتی خارج می‌شدند.

از دیگر حاشیه‌هایی که به متن اجلاس بی‌ارتباط نبود ،باید به توانایی دولت بریتانیا برای میزبانی رویدادی به این بزرگی اشاره کرد که به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت. برنامه‌ریزی‌های با تاخیر و تصمیم‌گیری‌های دیرهنگام در امور اجرایی و پرسنل بسیار بی‌تجربه، ابراز نگرانی‌ها را قبل از آغاز به‌کار اجلاس، شروع کرده بود که البته بیراه هم نبود. در اولین روز COP26 و اولین روز اجلاس سران ارشد جهان، نمایندگان و روزنامه‌نگاران ساعت‌ها در صف ماندند

با این‌حال، برخی از رهبران از کانون توجهات دوری نکردند. برای نیکولا استورجن، وزیر اول اسکاتلند تا زمانی که رسانه‌های خارجی در اطرافش بودند، هیچ فرصت عکاسی محدود و هیچ مصاحبه‌ای سخت نبود؛ روزنامه‌نگاران اسکاتلندی عمدتا از طرف او پس زده می‌شدند. استورجن به‌تازگی در مرکز توجه قرار گرفته، عکسش روی جلد براق مجله Vogue منتشر شده و با CNN و نیویورک تایمز مصاحبه کرده است؛ او هم با فعالان جوان آب‌وهوا،مثل ونسا ناکاته و گرتا تونبرگ عکس گرفته و هم در برخوردهای کوتاه و عکس‌های بی‌شمار در کنار بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان مشاهده شده است.

همه در جریان پاسخگویی به تعهدات و نه لفاظی‌های ما باشند

استورجن در یک رویداد به میزبانی سازمان خیریه زیست‌محیطی WWF گفت که دولت‌ها باید پاسخگوی اتفاقات کنفرانس باشند: «این اجلاس باید نقطه‌ای باشد که همه رهبران جهان، چه دور میز مذاکره باشند یا نه، در جریان پاسخگویی به حقیقت آنچه ما متعهد می‌شویم نه اینکه لفاظی کنیم، باشند. هرکسی در قبال تغییرات آب‌وهوایی چه کاری می‌تواند انجام دهد؟ اینکه زندگی را برای هر دولت و کشوری که به اندازه کافی در این موضوع کار نمی‌کنند، ناراحت‌کننده‌تر از قبل کنند.»

وزیر اول اسکاتلند درباره اهداف از دست‌رفته انتشار گازهای گلخانه‌ای دولت خودش هم عنوان کرد که ترجیح می‌دهد اهداف دشوار را از دست بدهد به‌جای اینکه از روی اهداف آسان بپرد. وزیر اولِ سلبریتی‌طور این کشور موفق شد امیدهای بوریس جانسون برای نمایش خود در صحنه بین‌المللی را کمرنگ و حتی آن را تحت‌الشعاع قرار دهد.

وقتی جانسون شبیه کرمیت قورباغه شد

سخنرانی افتتاحیه نخست‌وزیر انگلیس در روز اول کاپ 26، با حیرت مورد استقبال مطبوعات جهان قرار گرفت، زیرا او به‌دنبال ارایه نمایش مهارت‌های لفاظی و نواهای معروفش بود که در میان طرفداران محافظه‌کارش جذابیت دارد، اما گلاسکو به کنسرتی سخت شبیه بود. جانسون به‌طور معمول برای خنده حضار مکث می‌کرد و تنها عده بسیار کمی از نمایندگان واکنشی نسبت به لحن او نشان دادند. لو پوینت، یک مجله سیاسی هفتگی که در فرانسه منتشر می‌شود، در این باره نوشته: «با چشمانی خیره، پوزخند جانسون را نگاه می‌کنیم. چهره‌اش شبیه پدری است که یکی از جوک‌های موردعلاقه‌اش را می‌گوید.» اشپیگل آلمان، ادا‌های نخست‌وزیر انگلیس را به زمانی تشبیه کرد که او در یک سخنرانی آب‌وهوایی درباره کرمیت قورباغه (شخصیت مسخره کارتونی ) صحبت می‌کند.

همه ما می‌دانیم که تغییرات آب‌وهوایی سیاره را گرم می‌کند. ما می‌دانیم که باید گرمایش جهانی را تا 1.5 درجه سانتیگراد حفظ کنیم و می‌دانیم که این شامل گذشتن از سوخت‌های فسیلی و کربن‌زدایی اقتصاد جهانی می‌شود. ما همه اینها را می‌دانیم. تصور اینکه هیچ‌یک از 25 هزار نماینده‌ای که به گلاسکو آمدند، از قبل این حقایق را نمی‌دانستند، سخت است

از دیگر حاشیه‌هایی که به متن اجلاس بی‌ارتباط نبود ،باید به توانایی دولت بریتانیا برای میزبانی رویدادی به این بزرگی اشاره کرد که به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت. برنامه‌ریزی‌های با تاخیر و تصمیم‌گیری‌های دیرهنگام در امور اجرایی و پرسنل بسیار بی‌تجربه، ابراز نگرانی‌ها را قبل از آغاز به‌کار اجلاس، شروع کرده بود که البته بیراه هم نبود. در اولین روز COP26 و اولین روز اجلاس سران ارشد جهان، نمایندگان و روزنامه‌نگاران ساعت‌ها در صف ماندند.

سخت‌گیری پروتکل‌های کووید هم در این اجلاس، ضعیف عنوان شد. نمایندگان، اغلب شکایت داشتند علی‌رغم اینکه به آنها گفته شده بود پذیرش بدون آزمایش PCR منفی در همان روز انجام نمی‌شود، با این‌حال تیم امنیت سازمان ملل خودشان این قانون را رعایت نمی‌کردند. در حالی‌که قطعا میزبانی اسکاتلند، پتانسیل خطر افزایش انتقال کووید را به‌همراه دارد.

وقتی خوش‌بینی‌ها و تشویق‌های حق به‌جانب، جای خود را به خشم داد

با همه این توصیفات بعد از هفته اول اجلاس تغییرات آب‌وهوایی گلاسگو بود که خوش‌بینی‌ها و تشویق‌های حق به‌جانب، جای خود را به خشم داد. روز جمعه 5 نوامبر، حدود 25 هزار اعتصاب‌کننده، گلاسکو را قفل کردند. همزمان با برگزاری بخشی از اجلاس با عنوان «توانمندسازی عمومی و جوانان» معترضان در میدان جورج گردهم آمدند، جایی که گرتا تونبرگ این اجلاس را «فستیوال جهانی گرین واش»  greenwash ( اصطلاحی که به سازمان‌هایی اطلاق می‌شود که اطلاعات نادرست برای نشان دادن یک تصویر موجه و  مسئول از نظر زیست‌محیطی از خود ارایه می‌دهند) یا «جشن دو هفته‌ای تجارت طبق روال معمول و فلان‌ و فلان و فلان » نامید.

 

آتش تظاهرات از همان روز شعله گرفت و در روزهای بعد بسیار وسیع‌تر ادامه پیدا کرد. خشم معترضان قابل درک بود، با این‌حال راهپیمایی‌های اعتراضی و تجمع‌های دنباله‌دار درباره محتوای اجلاس گلاسکو بدون خشونت انجام شد.حتی معترضانی که خود را به زنجیر بستند و پل شاه‌جورج پنجم گلاسکو را مسدود کردند، با حضور پلیس بسیار محترم رفتار کردند تا جایی‌که اعتراضات گلاسگو به «شورش دانشمندان» معروف شد.

در یک استیج موقت در منطقه برگزاری اجلاس موسوم به گلاسکو گرین، کتی جتنیل-کیجینر، فرستاده آب‌وهوایی جزایر مارشال در سازمان ملل متحد، به فعالان گفت: «ما نیاز داریم که بزرگ‌ترین ساطع‌کننده‌های گازهای گلخانه‌ای، مسئول شناخته شوند و ما صرفا برای اجرای راه‌حل‌هایی که همین حالا خودمان از طریق طرح انطباق ملی در حال توسعه آن هستیم، به منابع مالی نیاز داریم.»

گروه‌های مدافع تغییرات آب‌وهوایی همچنان از سرعت تغییرات ناراضی هستند. بر اساس پیش‌بینی‌های منتشر شده توسط Climate Action Tracker – یک تحلیل علمی مستقل که اقدامات اقلیمی دولت‌ها را ردیابی می‌کند و آن را نسبت به اهداف توافقنامه پاریس اندازه‌گیری می‌کند، جهان به سمت گرم شدن حداقل ۲.۴ درجه سانتیگراد پیش می‌رود

هفته دوم اجلاس گلاسکو از همان جایی که هفته اول پایان یافت، ادامه پیدا کرد؛ با حضور سلبریتی‌ها و سیاستمداران بین‌المللی که در کانون توجه قرار گرفتند و تیتر اخبار را به‌خود اختصاص دادند. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا در این روزها سروکله‌اش پیدا شد و در یک اشتباه جغرافیایی، از اسکاتلند به‌عنوان «جزایر زمرد» یاد کرد.

موفقیت گلاسکو در دهه‌های آینده سنجیده می‌شود نه تحلیل‌های امروز

با همه این تفاسیر، کاپ26 ما را به کجا رسانده است؟نزدیک به شش سال پیش، در یک شب سرد پاریسی در دسامبر 2015، موجی از تشویق‌های مکزیکی، خبر از امضای توافقنامه آب‌وهوای پاریس را داد. در آن سال نمایندگان 196 کشور علی‌رغم مخالفت‌های لحظه آخری، نهایتا یکدیگر را تشویق کرده و قیافه حق به‌جانب گرفتند و  جهان به‌اصطلاح از توافق «تاریخی، پایدار و جاه‌طلبانه» پاریس برای محدود کردن انتشار گازهای گلخانه‌ای به سطوح نسبتا ایمن و حفظ گرمایش جهانی تا دو درجه سانتیگراد، در آرزوی رسیدن به کاهش 1.5 درجه‌ای استقبال کرد. در حالی‌که این یک تضاد آشکار با آخرین تلاش برای مبارزه با تغییرات اقلیمی در سال 2009 در کپنهاگ بود، جایی‌که مذاکرات در میان هرج‌ومرج و درگیری‌های داخلی به شکست انجامید.

حالا گلاسکو چگونه با این دو رویداد مقایسه خواهد شد؟ این اجلاس مانند پاریس، می‌تواند تشویق‌ها و تاییدهای حق به‌جانب به‌دنبال داشته باشد، اما واقعیت این است که موفقیت گلاسکو و حتی پاریس، در دهه‌ها و قرن‌های آینده سنجیده خواهد شد نه تیترهای دهان پرکن و تحلیلی‌هایی که در روزهای آینده  ظاهر می‌شود.

در حال حاضر، 40 رهبر جهان، از جمله آمریکا، هند، اتحادیه اروپا و چین، از توافقنامه پیشرفت گلاسکو حمایت کرده و آن را امضا کرده‌اند.

آلوک شارما، رئیس اجلاس آب‌وهوایی گلاسکو در یک جلسه غیررسمی، در روز پایانی اجلاس گفت: «به‌صراحت بگویم، آنچه تاکنون در گلاسکو وعده داده شده، هنوز برای جلوگیری از گرم شدن بیش از 1.5 درجه سانتیگراد جهان کافی نیست – گرمایش زمین، مردم و طبیعت را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد. تعهدات اقلیمی مثل اقدامات اقلیمی نیست و واضح است که بزرگ‌ترین شکاف در اقدام واقعی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در این دهه نهفته است

دولت بریتانیا می‌گوید «پنج هدف» اول این توافقنامه عبارتند از: «انرژی، مقرون‌به‌صرفه‌ترین و قابل‌ اعتمادترین گزینه برای همه کشورها تلقی شود تا نیازهای برق خود را تا سال 2030 به‌طور موثر برآورده کنند. دسترسی به وسایل نقلیه با آلایندگی صفر تا سال 2030 در همه مناطق قابل دسترس، مقرون‌به‌صرفه و پایدار شود. تولیدات نزدیک به صفر فولاد، انتخاب ارجح در بازارهای جهانی شود. هیدروژن تجدیدپذیر و کم کربن مقرون‌به‌صرفه تا سال 2030 در سطح جهان در دسترس قرار گیرد و کشاورزی پایدار و مقاوم در برابر آب‌وهوا، بهترین و گسترده‌ترین گزینه برای کشاورزان تا سال 2030 قرار بگیرد.»

وقتی چین و آمریکا به‌ظاهر اختلاف‌ها را کنار می‌گذارند

به‌علاوه اعلامیه‌های مهمی در رابطه با جنگل‌زدایی و انتشار گاز متان در طول این اجلاس منتشر شد؛ در حالی‌که به‌نظر می‌رسد آمریکا و چین هم به اشتراکاتی رسیده باشند؛ در هفته آخر COP26 دو ابرقدرت، جهان را غافلگیر و ظاهرا اختلافات خود را کنار گذاشته و توافق جدیدی را اعلام کردند. این توافق خواستار مقررات «عملی و واقعی» در کربن‌زدایی، کاهش انتشار متان و مبارزه با جنگل‌زدایی است و دو کشور به‌طور منظم برای بحث در مورد اقدامات تغییرات آب‌وهوایی دیدار خواهند داشت.

با این‌حال، گروه‌های مدافع تغییرات آب‌وهوایی همچنان از سرعت تغییرات ناراضی هستند. بر اساس پیش‌بینی‌های منتشر شده توسط Climate Action Tracker – یک تحلیل علمی مستقل که اقدامات اقلیمی دولت‌ها را ردیابی و آن را نسبت به اهداف توافقنامه پاریس اندازه‌گیری می‌کند، جهان به سمت گرم شدن حداقل ۲.۴ درجه سانتیگراد پیش می‌رود.

وعده‌های گلاسکو برای جلوگیری از گرم شدن زمین کافی نیست

آلوک شارما، رئیس اجلاس آب‌وهوایی گلاسکو در یک جلسه غیررسمی، در روز پایانی اجلاس گفت: «به‌صراحت بگویم، آنچه تاکنون در گلاسکو وعده داده شده، هنوز برای جلوگیری از گرم شدن بیش از 1.5 درجه سانتیگراد جهان کافی نیست – گرمایش زمین، مردم و طبیعت را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد. تعهدات اقلیمی مثل اقدامات اقلیمی نیست و واضح است که بزرگ‌ترین شکاف در اقدام واقعی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در این دهه نهفته است.

هر کاهش ذره‌ای درجه از دمای کره زمین، برای محدود کردن خطرات فاجعه‌بار تغییرات آب‌وهوایی مهم است. دیگر زمانی برای تلف کردن وجود ندارد، ما نیاز داریم که همه این تعهدات به‌اصطلاح خالص را در آینده نزدیک با کاهش واقعی و سریع انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال 2030 ببینیم.

وقتی «خروج» جایش را به «کاهش» می‌دهد و تعهد از بین می‌رود

در مراحل پایانی اجلاس، پس از پایان ضرب‌الاجل برای توافق، چین و هند با عبارت پیشنهادی توافقی درباره  خروج تدریجی از مصرف زغال‌سنگ مخالفت کرده و این تعهد را از سر باز کردند. در شرایطی که هر دو کشور به‌شدت به زغال‌سنگ وابسته‌اند، موفق شدند با جایگزینی «کاهش تدریجی» به یک عبارت کم‌کننده تعهد در استفاده زغال‌سنگ برسند. رئیس اجلاس آب‌وهوایی گلاسکو هم در ساعت‌های انتهایی در شمایل یک نماینده محافظه‌کار با عذرخواهی عاطفی خود از جهان، بقضش را فروخورد و  گفت که «عمیقا متاسفم» برای پایان اینچنینی مذاکرات.

ارایه‌های چشمگیر و تحسین‌برانگیز دو هفته‌ای، تظاهرات عاری از خشونت فرهیختگان حوزه محیط‌زیست و اعتراضات شدید در خیابان‌های سرد گلاسکو، آنچه را که ما قبلا می‌دانستیم را بار دیگر به جهان اعلام کرد که این سیاره با سرعتی تاسفبار در حال گرم شدن و این معضل بزرگ‌ترین مسأله بشر امروز است.

چیزی که باید از گلاسکو می‌آمد، تعهدی برای تحقق وعده‌ها بود و حالا در عوض به رهبران جهان مودبانه گفته شد که بیشتر تلاش کنند.