«اومیکرون» محصول بی‌عدالتی!

مایکل هد، محقق ارشد بهداشت جهانی در دانشگاه ساوتهمپتون، به CNN  گفت: «اومیکرون احتمالا در کشور دیگری پدیدار و در آفریقای جنوبی شناسایی شده است که ظرفیت و قابلیت توالی‌یابی ژنومی بسیار خوبی دارد. این ممکن است نتیجه یک شیوع باشد، احتمالا در برخی مناطق صحرای جنوب آفریقا، که در آن مراقبت ژنومیک کافی انجام نمی‌شود و میزان واکسیناسیون پایین است.»

«هد» گفت ظهور انواع جدید «پیامد طبیعی کُندی بیش از حد واکسیناسیون جهانی است».

او گفت: «ما هنوز جمعیت بزرگ واکسینه‌نشده داریم، مانند آنچه در سرتاسر صحرای جنوب آفریقا وجود دارد و اینها مستعد شیوع گسترده هستند.»

«هد» افزود انواع جدیدی از ویروس کووید که در گذشته مشکلاتی ایجاد کرده‌اند، همگی از مکان‌هایی پدید آمده‌اند که شیوع گسترده و کنترل‌نشده‌ای تجربه کرده‌اند. مانند زمانی که نوع آلفا اولین‌بار دسامبر گذشته در بریتانیا شناسایی یا نوع دلتا که اولین‌بار ماه فوریه در هند یافت شد.

بسیاری از کشورهای جهان به خبر کشف نوع جدید کرونا واکنش نشان دادند با بستن سریع مرزهایشان به روی مسافرانی که از این منطقه می‌آیند، از جمله آفریقای جنوبی، بوتسوانا، زیمبابوه، نامیبیا، لسوتو، اسواتینی، موزامبیک و مالاوی.

اما دانشمندان، کارشناسان و حامیان بهداشت عمومی هشدار داده‌اند شکاف بزرگ بین میزان واکسیناسیون در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه احتمالا باعث این وضعیت است.

جرمی فارار، مدیر Wellcome Trust، موسسه خیریه تحقیقاتی سلامت، گفت این نوع جدید نشان می‌دهد چرا جهان باید از دسترسی عادلانه‌ به واکسن‌ها و سایر ابزار بهداشت عمومی مطمئن شود.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی(WHO)، فقط 7.5 درصد از مردم در کشورهای کم‌درآمد حداقل یک دوز واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند.

در میان هشت کشوری که بیشتر تحت تأثیر ممنوعیت سفر مربوط به نوع اومیکرون قرار گرفته‌اند، نسبت جمعیت‌هایی که حداقل یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند از 5.6 درصد در مالاوی تا 37 درصد در بوتسوانا متغیر است.

در همین‌حال، بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، 63.9 درصد از مردم در کشورهای با درآمد بالا حداقل یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند. بر اساس اعلام مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های اروپا و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، هم در اتحادیه اروپا هم در ایالات متحده، حدود 70 درصد از مردم حداقل یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند.

در حالی که دلایل بسیاری برای میزان اندک واکسیناسیون در یک کشور وجود دارد- تردید در بسیاری از کشورها همچنان مشکلی بزرگ است، از جمله آفریقای جنوبی- «هد» گفت دسترسی‌نداشتن به واکسن دردی بسیار بزرگ است.

او گفت: «کشورهای ثروتمندتر در این اتفاق سهیم‌اند، آنها که دوزهای بسیار و فراتر از آنچه واقعا نیاز است، احتکار می‌کنند و به تعهدات خود مبنی بر اهدای واکسن به کوواکس (COVAX) یا مستقیما به خود کشورها، عمل نمی‌کنند.»

کوواکس برنامه جهانی اشتراک واکسن  سازمان بهداشت جهانی است. تا ماه گذشته، 537 میلیون دوز از طریق این طرح به 144 کشور ارسال شده که بخش کوچکی از 7.9 میلیارد دوزی است که تاکنون در سراسر جهان توزیع شده است.

به نظر می‌رسد هدف سازمان بهداشت جهانی برای واکسینه‌کردن 40 درصد از جمعیت همه کشورها تا پایان سال 2021 و 70 درصد تا اواسط سال آینده، دور از دسترس باشد با فقط دو کشور آفریقایی مراکش و تونس که به‌تازگی در مسیر رسیدن به هدف هستند.

گوردون براون، سفیر سازمان بهداشت جهانی برای تأمین مالی بهداشت جهانی و نخست‌وزیر سابق بریتانیا، در روزنامه گاردین نوشت: «آثار ناکامی جهان در رساندن واکسن به مردم کشورهای در حال توسعه اکنون به ما بازگشته است. به ما از قبل هشدار داده شده بود و اکنون اینجاییم که می‌بینید.»

او نوشت: «در نبود واکسیناسیون انبوه، کووید نه تنها به‌طور مهارنشدنی در بین افراد محافظت‌نشده گسترش می‌یابد، بلکه در حال جهش است، با انواع جدیدی که از فقیرترین کشورها ظهور می‌کنند و اکنون حتی تهدیدی برای افراد کاملا واکسینه‌شده در ثروتمندترین کشورهای جهان‌اند.»

دکتر ریچارد لسلز، متخصص بیماری‌های عفونی در دانشگاه کوازولو ناتال در شهر دوربان، آفریقای جنوبی، گفت: «واکنش جهان ثروتمند به این خبر که دانشمندان آفریقای جنوبی نوعی جدید را کشف کرده‌اند، نمونه‌ای از خودخواهی آنها بود. چیزی که من منزجرکننده و واقعا دردناک یافتم فقط ممنوعیت سفر که بریتانیا و اروپا اجرا کردند، نبود بلکه این بود که آن، تنها واکنش یا شدیدترین واکنش آنها بود. هیچ سخنی مبنی بر حمایت آنها از کشورهای آفریقایی برای کمک به ما در کنترل پاندمی وجود نداشت و به‌ویژه هیچ اشاره‌ای به رسیدگی به این نابرابری واکسن که تمام سال درباره آن هشدار داده بودیم و اکنون پیامدهای آن را می‌بینیم، نشد.»

تقلا برای منابعی که دولت‌های غربی ربوده‌اند!

دانشمند برجسته آفریقای جنوبی هم گفت نوع  اومیکرون هشداری درباره چگونگی تحول و گسترش ویروس بدون اقدامات تهاجمی‌تر برای گسترش واکسیناسیون، به سراسر جهان ارسال می‌کند.

در حالی که آژانس‌های بهداشت جهانی برای درک بیشتر در مورد نوع جدید فقط چند روز پس از شناسایی در آفریقای جنوبی عجله داشتند، گلندا گری، رئیس شورای تحقیقات پزشکی آفریقای جنوبی، گفت: «تا زمانی که افراد کافی را واکسینه نکنیم، بارها و بارها این اتفاق می‌افتد.»

اظهارات او بر یکی از چالش‌های عمده‌ای که تلاش‌های جهانی برای مهار این همه‌گیری با آن مواجه است، تأکید کرد: تضاد بین کشورهای ثروتمند با واکسن‌های فراوان -و حتی واکسن‌های تقویت‌کننده- و بسیاری از مناطق فقیرتر که در تلاش برای دریافت واکسن هستند و قادر به توزیع کامل آن نیستند.

سازمان بهداشت جهانی مستقر در ژنو برنامه‌ای برای کمک به توزیع واکسن در کشورهای نیازمند هدایت کرده است، اما موانع بسیاری در حمل‌ونقل واکسن و رساندن آن به مناطق دور افتاده باقی مانده است.

فقط 6 درصد از جمعیت 1.2 میلیارد نفری آفریقا واکسینه شده‌اند -در مقایسه با حدود 59 درصد در ایالات متحده- عمدتا به این دلیل که بسیاری از مناطق آفریقا برای یافتن منابعی در تقلا بوده‌اند که دولت‌های غربی آنها را ربوده‌اند!

گری گفت: «همچنین کُندی برنامه واکسیناسیون آفریقای جنوبی عمدتا به‌دلیل بی‌میلی جمعیت آن به تزریق واکسن است که ناشی از بی‌علاقگی و این احساس است که «اوضاع چندان بد نیست.»

به گفته وزارت بهداشت آفریقای جنوبی، بیش از 35 درصد از کشور واکسینه شده‌اند. این تقریبا نیمی از هدف 67 درصدی است که کشور برای سال 2021 تعیین کرده است. (داده‌های دانشگاه جان هاپکینز می‌گوید در آفریقای جنوبی حدود 29 درصد حداقل یک دوز واکسن را دریافت کرده‌اند.)

گری به واشینگتن‌پست گفت: «این موارد ممکن است از هر جایی شروع شود، به‌ویژه در مناطقی که پوشش واکسن پایینی دارند. می‌دانیم که آفریقا پوشش واکسن پایینی دارد، بنابراین انواع جدید در کشورهایی که پوشش واکسنی خوبی ندارد، پدیدار خواهد شد.»

در میان هشت کشوری که هدف محدودیت‌های سفر قرار گرفته‌اند، هیچ‌یک حتی یک‌سوم جمعیت خود را واکسینه نکرده‌اند و در مالاوی، بر اساس گزارش «Our World in Data»، میزان ایمن‌سازی تک‌رقمی است!

کریستالینا جورجیوا، مدیر عامل صندوق بین‌المللی پول، در توییتر گفت ناکامی در کمک به واکسیناسیون جنوب آفریقا «همه ما را در معرض خطر» قرار داد.

در رسانه‌های اجتماعی، برخی از کارشناسان بهداشت عمومی به‌سرعت به ارتباط بین انواع مختلف کووید و نابرابری واکسن اشاره کردند.

مادوکار پای، اپیدمیولوژیست در دانشگاه مک‌گیل در مونترال، نوشت: «اگر دو یا سه‌بار واکسن زده‌اید و نگران امیکرون هستید، به بیش از 3 میلیارد نفری که هنوز منتظر اولین دوز خود هستند فکر کنید. بیشتر از فکر کردن، انجام دهید. مدافع برابری واکسن باشید.»

منابع: واشینگتن‌پست و CNN