فرشید قربانپور: فروشگاههای مجازی ضربه اساسی به کتابفروشیهای قدیمی و کلاسیک میزند که هنوز روش قدیمی دارند و جاذبه خاصی ندارند. اما عین همین ضربه و حتی بیشترش را کتابفروشیهای حقیقی جدید هم به آن قدیمیها میزنند. یعنی وقتی در محلهای کتابفروشی بزرگی احداث میشود و کافه دارد و چند کتابفروش خبره و فضای جذاب، کمتر کسی دیگر سراغ کتابفروشی قدیمی میرود، مگر افراد خاصپسند که تعدادشان ناچیز است.
از ابتدا که فروشگاه مجازی خودتان را راه انداختید، فکر میکردید استقبالی داشته باشد؟
من تا حد زیادی شیفته این بودم که کتابفروش باشم. اما هرگز جرأتش را پیدا نکرده بودم که به صورت حرفهای بروم سراغ این شغل زیبا. یکی از دلایلش این جمله متداول بین تمام اهالی کتاب است: «بازار کتاب خراب است» و خدا میداند که چقدر استعدادها و انگیزهها را این جمله از بین برده. من نویسندهای میشناسم که با نوشتن توانسته درآمد بسیار بالایی داشته باشد، مترجمی که به معنای واقعی کلمه مایهدار شده؛ آن هم با کار تمیز و باکیفیت؛ نوش جانش! روزی که تصمیم گرفتم کتابفروش شوم، تحقیقات زیادی روی اعداد و ارقام کردم، به خوبی فهمیدم که حدود یک سال تا دو سال طول میکشد تا یک کتابفروشی اینترنتی بگیرد. ولی حتما استقبال میشود.
فروش آنلاین کتاب به لحاظ مالی، سوددهی دارد؟
فروش آنلاین کتاب به مراتب بیشتر از کتابفروشی سود دارد. چون شما هزینه مغازه که عموما بسیار بالاست، ندارید. تا وقتی بیزینس شما خیلی بزرگ نشده به کارمندان زیادی نیاز ندارید. تا وقتی بتوانید همکاری خوبی با ناشرها و پخشها داشته باشید نیاز به انبار هم ندارید. در واقع شما فقط ویترین کتاباید و به اندازه ویترین هزینه دارید، اما درآمدتان در طولانی مدت با کتابفروشیها برابری میکند و حتی جلو میزند.
با توجه به مبلغ زیادی که به شرکتهای توزیع کتاب میدهید، چیزی هم برای فروشنده مجازی باقی میماند؟
با توجه به قیمت بالای کتاب، بهرغم اینکه پخشها اجازه مانور زیادی به فروشگاهها (چه مجازی، چه حقیقی) نمیدهند، باز به نظرم بخش مهمی از چرخه بازار کتاباند و خیلی کارها را ساده میکنند. به نظرم به طور میانگین از فروش هر کتاب حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد برای فروشگاه سود میماند. در واقع این رقم سود برای فروشگاه اینترنتی و کتابفروشی حقیقی تقریبا یک اندازه است. پس اصل و اساس موفق شدن در این شغل، کم کردن هزینههاست که به وضوح در نوع مجازی راحتتر است.
یک عده میگویند فروش مجازی، ضرر به کتابفروشیهای فیزیکی میزند. چقدر این جمله را قبول دارید؟
فروشگاههای مجازی ضربه اساسی به کتابفروشیهای قدیمی و کلاسیک میزند که هنوز روش قدیمی دارند و جاذبه خاصی ندارند. اما عین همین ضربه و حتی بیشترش را کتابفروشیهای حقیقی جدید هم به آن قدیمیها میزنند. یعنی وقتی در محلهای کتابفروشی بزرگی احداث میشود و کافه دارد و چند کتابفروش خبره و فضای جذاب، کمتر کسی دیگر سراغ کتابفروشی قدیمی میرود، مگر افراد خاصپسند که تعدادشان ناچیز است. اما فروشگاههای مجازی هرگز نمیتوانند به این کتابفروشیهای جدید که در قالب کافهکتاب متداول شدهاند، ضربهای بزنند. چون یکسری نیازهای محفلی و حسی را مخاطب فقط در این کافهکتابها میگیرد. مضاف بر اینکه کتابفروشی حقیقی یک برتری بزرگ نسبت به مجازی دارد: کتابفروش. آنها کتابفروش دارند و میشود ساعتها از او درباره کتاب مشاوره گرفت، پیشنهاد جدید گرفت و حتی دید که چه کتابی توی دستش است. من سعی کردم تا حد زیادی در فروشگاه اینترنتیام، این نقص فروشگاههای مجازی را جبران کنم و در قامت یک کتابفروش بهصورت آنلاین مشاوره بدهم، اما میدانم که نهایتا مثل یک کتابفروش واقعی اثرگذار نیست. ضمن اینکه یک تفاوت بزرگتر کتابفروشیها با سایتها، زمان تحویل است! اینکه کتابی را همین حالا بخرید و تحویل بگیرید یک چیز است، اینکه حالا بخرید، ۴ روز بعد تحویل بگیرید چیز دیگر! البته حساب فروشگاههای مجازی فصلی مثل نمایشگاه مجازی کتاب که تخفیف اجباری دارند و کلا هر نوع کتابفروش را از چرخه حذف میکنند و تسهیلات ویژه به ناشر میدهند، جداست. چون اینها در کوتاهمدت باعث سود زیاد ناشر و ضرر کتابفروشیها میشوند. ضمن اینکه سوبسید موضعی میدهند؛ یعنی فقط به ناشر و مخاطب.
برای مخاطب، کتابفروشی اینترنتی چه مزیتی نسبت به حقیقی دارد؟
جز بحثهای رفت و آمد، چند مزیت در کتابفروشی اینترنتی هست که در حقیقی نیست یا کمتر است. یکی اینکه تنوع هست. کتابفروشی اینترنتی چون عموما انبار ندارد و از انبار دیگران استفاده میکند، کتابهای تمام پخشها را میتواند عرضه کند، بدون اینکه آنها را از قبل در انبار داشته باشد. یکی از مزیتهای دیگر، سفارش کتاب است. مثلا یک کتابفروشی اینترنتی میتواند پنجاه هزار عنوان کتاب و از هر کدام دهها جلد بفروشد، اما یک کتابفروشی حضوری اگر بخواهد این کار را بکند به سرمایه و مکانی به اندازه یک باشگاه فوتبال نیاز دارد.
دوست داری در کنار فروشگاه مجازی، فروشگاه فیزیکی هم داشته باشی؟
بله حتما. جوری که در کتابفروشی واقعی دست شما برای اجرای ایدههای فرهنگی و اقتصادی باز است، هرگز در سایت نیست. مضاف بر اینکه داشتن کتابفروشی خودش یعنی داشتن منبع بزرگی از کتاب، که میشود اینترنتی هم آنها را فروخت! پس بله، واقعا دوست دارم یک کتابفروشی حضوری داشته باشم و ایدههای نویی مثل کتابخوانی جمعی، اجاره کتاب و تعویض کتاب را در آن راهاندازی کنم که در نوع اینترنتی سخت و دشوار است.