آیا باید نگران باشیم؟

[مریم رضاخواه] در روزهای اخیر، اخبار مربوط به شیوع یک ویروس جدید چینی در کشور و برخی مناطق دیگر دنیا به شدت در کانون توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. این موضوع سبب نگرانی و اضطراب در سطح جهانی شده و بسیاری از افراد ناخودآگاه به یاد دوران محدودکننده همه‌گیری کرونا می‌افتند. این نگرانی در جامعه به شکلی گسترده مطرح می‌شود که آیا دنیا دوباره با همان شرایط دشوار و قرنطینه‌های فراگیر مواجه خواهد شد؟ در پی شیوع این ویروس در برخی کشورها، هموطنان سوالات زیادی را درباره ماهیت این ویروس، چگونگی شیوع آن و احتمال بازگشت روزهای سخت مطرح کرده اند.

کمبود کلاس درس؛ چالشی برای آینده

[ مریم رضاخواه]  آموزش و پرورش به‌عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه پایدار، نقش کلیدی در ارتقای سطح علمی، فرهنگی و اجتماعی جامعه دارد. یکی از چالش‌های جدی که نظام آموزشی ایران با آن مواجه است، کمبود مدارس و فضاهای آموزشی مناسب است. این بحران نه تنها کیفیت آموزش را کاهش می‌دهد، بلکه شکاف‌های اجتماعی و نابرابری در دسترسی به امکانات آموزشی را نیز افزایش می‌دهد. کمبود مدارس در ایران به‌ویژه در مناطق محروم و حاشیه‌نشین، معضل بزرگی است. بر اساس گزارش‌های وزارت آموزش و پرورش، کشور با کمبود بیش از ١٠٠ هزار کلاس درس مواجه است. این کمبودها در شهرهای بزرگ، به دلیل افزایش جمعیت دانش‌آموزان، و در روستاها و مناطق دورافتاده، به علت ضعف زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری ناکافی، به وضوح دیده می‌شود.  به گفته وزیر آموزش و پرورش، تراکم بالای دانش‌آموزان در کلاس‌ها به دلیل کمبود فضای آموزشی است. هرچند که در چند سال گذشته سرانه فضای آموزشی در کشور بهبود یافته و از ٥,١٧ متر مربع در سال ١٣٩٥ به ٥.٢٨ متر مربع افزایش یافته است، اما هنوز این مقدار با استاندارد ٨ متر مربع به ازای هر دانش‌آموز که طبق قانون باید رعایت شود، فاصله دارد. استان‌های تهران، البرز و سیستان و بلوچستان بیشترین نیاز را برای ساخت مدارس جدید دارند، هم‌اکنون بیشتر کمبود فضای آموزشی مربوط به دوره ابتدایی است که در ۶ سال آینده تغییر می‌کند و بیشترین کمبود در دوره متوسطه خواهد بود.

مسئله پیچیده تفاوت‌های زبانی، فقر و کمبود زیرساخت

  [ مریم رضاخواه]  در ۴۵سال گذشته ۱۱ میلیون نفر سواد آموخته و مدرک دریافت کرده‌اند و میزان سواد در روستا‌ها نیز به‌طور چشمگیری افزایش یافته است، با این‌حال همچنان ۱۸میلیون بی‌سواد و کم‌سواد و ۹۰۰هزار بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارند. این آخرین آمار از نرخ بی سوادی و کم سوادی در کشوراست که چندی پیش عبدالرضا فولادوند، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی اعلام کرد. بر اساس  سرشماری سال ۱۳۹۵ که مرکز آمار اعلام کرده بود در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ ساله، ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار ایرانی خالص بی‌سواد بودند و ۴۰۰ هزار نفر هم اتباع بی‌سواد داشتیم. اما به گفته رسول جمشیدی، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی سازمان نهضت سواد آموزی، بیشترین میزان بی‌سوادی  در گروه سنی ١٠ سال به  بالا دراستان‌های سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، کردستان و لرستان است. البته او به استان تهران هم اشاره کرده و می گوید که بیشترین آمار بی سوادی در استان تهران، مربوط به اطراف تهران و شهرستان‌های این استان است چرا که در این  مناطق اتباع بسیار زیادی زندگی می‌کنند. حال این سوال مطرح می شود که چه عواملی به بی‌سوادی در این مناطق دامن زده است؟ «شهروند» علل بی‌سوادی در استان‌های سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، کردستان و لرستان را در گفت و گو با مسئولان آموزش و پرورش و نهضت سواد آموزی این استان ها  بررسی می کند.

چرا ایران رکورددار سوختگی در جهان است؟

 [مریم رضاخواه] ایران یکی از بالاترین آمارهای سوختگی در جهان را دارد؛ بر اساس آمارهای رسمی، ایران سالانه شاهد بیش از ١٥٠هزار حادثه سوختگی است که  منجر به بستری شدن حدود ۳۰ هزار نفر در مراکز درمانی و فوت سالانه حدود ۳ هزار نفر می‌شود. به طوری که شیوع این نوع حوادث در کشور ۸ برابر میانگین جهانی گزارش شده است. این مسئله نه تنها آسیب‌های جسمی و روانی عمیقی برای قربانیان و خانواده‌هایشان به همراه دارد، بلکه هزینه‌های اقتصادی سنگینی نیز بر نظام سلامت تحمیل می‌کند. درصد زیادی از این موارد به آسیب‌های جدی یا حتی مرگ منجر می‌شود. بسیاری از این حوادث در خانه یا محیط کار رخ می‌دهند و کودکان و زنان خانه‌دار از جمله گروه‌های پرخطر محسوب می‌شوند. اکنون این سوال مطرح می شود که چه عواملی سبب شیوع بالای سوختگی در ایران می شود و اقدامات درمانی و بیمه ای بیماران سوختگی در کشور به چه صورت است؟

نقش بی‌بدیل یک زن در عمق بحران

  [ مریم رضاخواه ] راضیه عالیشوندی، از بانوان موفق جمعیت هلال احمر و نمونه‌ای الهام‌بخش از تعهد، تخصص و خدمت به جامعه به شمار می‌رود. او به‌عنوان معاون امور بین‌الملل و حقوق بشردوستانه هلال احمر جمهوری اسلامی ایران نقشی بی‌بدیل در پیشبرد اهداف این سازمان ایفا کرده‌ است. عالیشوندی در شرایط دشوار و بحرانی، از جمله حملات ددمنشانه رژیم صهیونیستی به لبنان، با همراهی دبیرکل جمعیت با مدیریت حرفه‌ای و اقدامات میدانی مؤثر، به یاری آسیب‌دیدگان شتافت. توانایی عملیاتی اودر مدیریت بحران و برنامه‌ریزی برای کمک‌رسانی به نیازمندان، الگویی ارزشمند برای کارکنان و داوطلبان جمعیت هلال احمر بوده است. راضیه عالیشوندی، با تعهدی عمیق به ارزش‌های انسانی و بشردوستانه، در روزهایی که غبار جنگ و آوارگی بر سر مردم لبنان سنگینی می‌کرد، چراغ امید را در دل‌های بسیاری روشن کرد. حضور او در میان جنگ‌زدگان نه‌تنها نمادی از شجاعت و ایثار یک بانوی هلال احمری بود، بلکه تصویری زیبا از مهر مادری و انسان‌دوستی زن مسلمان ایرانی را به نمایش گذاشت. معاون امور بین‌الملل و حقوق بشردوستانه هلال احمر، با نقش‌آفرینی مؤثر در بحران جنگ لبنان در اوج حملات ددمنشانه رژیم صهیونیستی، با مدیریت مدبرانه و دل‌سوزی بی‌نظیر، تیم‌های حمایت روحی و روانی را به یاری آسیب‌دیدگان فرستاد و خود نیز در کنار بانوان و کودکان جنگ‌زده حضور یافت و  با نگاهی مادرانه و قلبی مملو از مهر، در سخت‌ترین لحظات زندگی  همراه و حامی  زنان آسیب دیده شد.

کارشناسان ضعف در برنامه‌ریزی درسی، تأثیر کرونا و چالش‌های اجتماعی را از دلایل افت عملکرد دانش‌آموزان…

تلنگری دیگر به نظام آموزشی

 [مریم رضاخواه] دانش‌آموزان ایرانی در آزمون تیمز ٢٠١٩ نسبت به آزمون سال ٢٠١٥ پیشرفت داشتند  و عملکردشان در دو درس ریاضی و علوم پایه با رشد همراه بود. اما نمرات دانش آموزانی ایرانی در آزمون تیمز ٢٠١٥ نسبت به دوره قبل آزمون سال ٢٠١١، سقوط چشمگیری داشت  و پیشرفت سال ٢٠١٩ تازه توانست ایران را به جایگاه خود در سال ٢٠١١ نزدیک کند با این وجود ایران در طول ٢٨ سال گذشته به معیار متوسط جهانی نمره ( ٤٧٥ ) نرسیده است.

جهان گرم می‌شود، ایران گرم‌تر

 [مریم رضاخواه ] گرمایش زمین یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی است که در سطح جهانی در حال افزایش است، اما در برخی کشورها به‌ویژه در ایران، این پدیده با سرعت بیشتری رخ می‌دهد. عوامل مختلفی وجود دارند که باعث می‌شوند ایران نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر در معرض گرمایش زمین شدیدتر و سریع‌تر قرار گیرد. کارشناسان بر این نکته تأکید دارند که مناطق واقع در عرض‌های جغرافیایی ۲۵ تا ۴۰ درجه، به ویژه در نیمکره شمالی و جنوبی، بیشتر تحت تأثیر تغییرات اقلیمی قرار دارند و آسیب پذیرتر و شکننده تر هستند. ایران هم یکی از کشورهایی است که در کمربند خشک جهان، قرار دارد و این  تغییر اقلیم، موجب کاهش سطح برف در کوهستان ها و کم شدن ذخیره های یخچالی می شود، تعداد زیادی از رودخانه های دائمی را فصلی و برخی از رودخانه های فصلی را خشک می کند. گرد و خاک و میانگین دما افزایش می یابد و به این ترتیب بخش قابل توجهی از تالاب ها در معرض خشکی قرار می گیرند.

صفر شدن حوادث کار آرزوی محال یا هدفی قابل دسترس؟

 [مریم رضاخواه] طی سال گذشته ٧٣٠ نفر به دلیل حوادث ناشی از کار در کشور جان باختند و ۱۱۰ نفر نیز دچار نقص عضو شدند و شرایط بازگشت به کار از آنان سلب شد؛ به‌عبارتی ۸۴۰ نفر یعنی ۸۴۰ خانواده دچار آسیب شدند. این در حالی است که بر اساس آمار سازمان بین المللی کار (ILO)، روزانه یک میلیون حادثه ناشی از کار در سطح جهان به وقوع می‌پیوندد و سالانه ۲.۸ میلیون نفر جان خود را در اثر حوادث و بیماری‌های شغلی از دست می‌دهند. در این بین سهم فوتی‌های ناشی از بیماری‌های شغلی ۶ برابر فوتی‌های ناشی از حوادث شغلی است. همچنین ۵ درصد از کارگران به واسطه حوادث شغلی هر روز از کار غایب هستند که تاثیر بسزایی در کاهش بهره وری نیروی کار دارد. از نظر اقتصادی به طور میانگین ۴ درصد تولید ناخالص داخلی جهان به خسارات مستقیم حوادث و بیماری‌های شغلی اختصاص می‌یابد.  در ایران هم بر اساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سالانه از حدود ۱۰ هزار مورد حوادث ناشی از کار ۸۰۰ مورد به فوت منجر می‌شود که کمتر از میانگین جهانی است.اکنون این سوال مطرح می شود که چه دلایلی وجود دارد که حوادث کار قربانی می گیرد و چه راهکارهایی برای ایمنی در محل کار وجود دارد؟

اظهارات وزیر علوم از کاهش نشاط و اعتماد و نگرانی‌های شغلی دانشجویان حکایت دارد

دغدغه‌های جویندگان دانایی

[مریم رضاخواه]دانشگاه که به عنوان مهم‌ترین مرکز تربیت نیروی انسانی برای جامعه شناخته می‌شود، نهادی است که نه تنها در فرآیند آموزش، بلکه در شکل‌دهی احساس هویتی و نقش‌آفرینی دانشجویان نیز نقش اساسی دارد. امید و نشاط به‌عنوان دو عنصر کلیدی در زندگی دانشگاهی، تأثیر عمیقی بر کیفیت تجربه آموزشی و احساس کلی دانشجویان دارند تا فضایی سازنده و پویایی ایجاد شود.  اما در سال‌های اخیر، گفته می شود این ارزش‌ها در دانشگاه‌ها کم رنگ شده است تا جایی که وزیر علوم  معتقد است فضای دانشگاه  مطلوب نیست. به گفته سیمایی صراف، دانشجو از حیث امید، نشاط و اعتماد؛  در وضعیت روحی خوبی به سر نمی برد. «دلیل آن این است که دانشجو احساس می کند اثرگذاری در کشور ندارد. نسبت به آینده شغلی نگران است و از کم بودن مراودات بین المللی، نگران است و این برای توسعه کشور خطرناک است.»  اکنون این سوال مطرح می شود که چرا فضای امید و اعتماد در دانشگاه مطلوب نیست و به چه دلیل دانشجویان در کشور احساس می‌کنند که نمی‌توانند تأثیر معناداری در جامعه و کشور داشته باشند؟

تک‌فرزندی و بی‌فرزندی؛ بحران آینده خانواده‌ها

[ مریم رضاخواه] در دنیای مدرن امروز، پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی متعددی بر ساختار خانواده‌ها و جوامع تأثیرگذار شده‌اند. یکی از این پدیده‌ها، تک‌فرزندی و بی‌فرزندی است که به عنوان بلایی اجتماعی می‌تواند عواقب جدی روی خانواده‌ها و به تبع آن، بر جامعه داشته باشد. در مسیر پرشتاب زندگی، افزایش مشکل ها، انتظارها، بالا رفتن هزینه های زندگی، کم شدن حوصله ها و بالا رفتن سن ازدواج، فرزندان ۳۰ سال آینده خواهند پرسید: عمه، عمو یعنی چه؟ یا خواهند گفت: من خاله ندارم، دایی ندارم. به نظر می رسد با فراگیری الگوی  تک فرزندی  یا بی فرزندی به سوی یک بحران گام بر می داریم.