مهم‌ترین فیلم‌های جشنواره چهلم
از خائن کشی و برادران لیلا تا مرد بازنده و نگهبان شب در بزرگترین رویداد سینمایی۱۴۰۰
شهروند آنلاین: امسال ۹۴ فیلم، متقاضی حضور در جشنواره بودند که گفته شد ۷۴ فیلم در این بین به دلیل انطباق با آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌های جشنواره به هیأت انتخاب ارایه خواهند شد تا از میان آنها بیست فیلم بخش مسابقه جشنواره انتخاب شوند.
فیلم‌های ارایه‌شده به هیأت انتخاب جشنواره اما از جهاتی می‌توانند به‌عنوان ویترینی از سینمای ایران، وضعیت کلی این سینما را در یک سال اخیر به خوبی به نمایش بگذارند. فیلم‌هایی که در میان‌شان هم فیلم‌های کنجکاوی‌برانگیز فیلمسازان مطرح سینمای ایران از مسعود کیمیایی تا مانی حقیقی، وحید جلیلوند و سعید روستایی را می‌توان دید؛ هم تولیدات دولتی و حمایت شده نهادهایی مانند بنیاد سینمایی فارابی از فیلمسازان همیشه حمایت‌شده‌ای چون رضا میرکریمی، محمدحسین مهدویان، وحید موسائیان، بهروز شعیبی و منیر قیدی را و هم فیلم‌های گمنام سینماگران تازه‌وارد و بی‌نام را و البته جای خالی حامیان همیشگی فیلم‌های دولتی- سفارشی چون موسسه روایت فتح و انجمن سینمای دفاع مقدس و سازمان اوج را که امسال برخلاف چند سال اخیر در حوزه کاری‌شان پرکار نبوده‌اند و جز فیلم «پسرمریم» ساخته علی جعفرآبادی محصول دیگری به تولیدات سال‌های اخیرشان نیفزوده‌اند…
آنچه در پی می‌آید؛ حاصل نگاهی تحلیلی بر اساس تولیدات یک سال اخیر سینمای ایران است که جلوه‌هایی از اوضاع حاکم بر سینمای ایران را در آن به‌خوبی می‌توان به مشاهده نشست…
صاحب‌نامان حاضر در جشنواره
مسعود کیمیایی، مانی حقیقی، سعید روستایی، محمدحسین مهدویان، رضا میرکریمی، وحید جلیلوند، وحید موسائیان، بهروز شعیبی و منیر قیدی شماری از فیلمسازان شناخته شده‌ای هستند که با ارایه فیلم‌هایشان برای شرکت در جشنواره چهلم فیلم فجر اعلام آمادگی کرده‌اند. فیلم‌هایی که در صورت انتخاب برای بخش مسابقه جشنواره، به‌واسطه سابقه کارگردان و البته نام و محبوبیت بازیگران‌شان این پتانسیل و قابلیت را دارند که نگاه مخاطبان جشنواره را معطوف خودشان کنند…
مسعود کیمیایی با «خائن‌کشی» که در آن داستانی تاریخی با حضور بازیگرانی چون امیر آقایی، مهران مدیری، سارا بهرامی، پانته‌آ بهرام، حمیدرضا آذرنگ، پولاد کیمیایی، فرهاد آئیش، نرگس محمدی و سام درخشانی روایت می‌شود، مانند همه سال‌هایی که فیلمی در جشنواره داشته، این پتانسیل را دارد که بدل به رسانه‌ای‌ترین چهره جشنواره شود. مانند سعید روستایی که او نیز با سومین فیلمش «برادران لیلا» با بازی ترانه علیدوستی، نوید محمدزاده، پیمان معادی، سعید پورصمیمی و فرهاد اصلانی شانس زیادی برای دیده شدن در جشنواره چهلم دارد و البته مانی حقیقی که با فیلم «تفریق» با بازی نوید محمدزاده و ترانه علیدوستی بی‌تردید با امیدواری بسیاری پای به جشنواره خواهد گذاشت…
محمدحسین مهدویان نیز که به احتمال زیاد امسال فیلم «مرد بازنده» را با بازی جواد عزتی و رعنا آزادی‌ور به جشنواره خواهد رساند، مانند دوره‌های گذشته که با فیلم‌هایی مانند «شیشلیک»، «درخت گردو»، «ماجرای نیمروز 1 و 2»، «لاتاری» و «ایستاده در غبار» در جشنواره حضور داشت، با اتکا به موقعیت منحصر به‌فردش در سینمای ایران شانس زیادی برای جلب توجه در جشنواره دارد و البته رضا میرکریمی که امسال فیلم سینمایی «نگهبان شب» را با بازی محسن کیایی، لاله مرزبان، ویشکا آسایش و کیومرث پوراحمد در جشنواره خواهد داشت…
وحید جلیلوند با فیلم «شب، داخلی، دیوار» و بازی نوید محمدزاده، دایانا حبیبی و امیر آقایی؛ وحید موسائیان با فیلم «خط نجات» و بازی پگاه آهنگرانی، امیر آقایی، مصطفی زمانی، لادن مستوفی و بهناز بستان‌دوست؛ بهروز شعیبی با فیلم «بدون قرار قبلی» و بازی مصطفی زمانی، الهام کردا و صابر ابر؛ و منیر قیدی نیز با فیلم «دسته دختران» و بازی نیکی کریمی، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی و هدی زین‌العابدین دیگر سینماگرانی هستند که به‌عنوان فیلمسازان مطرحی که تماشاگران با نوعی سابقه ذهنی به تماشای فیلم‌هاشان می‌روند، پای به جشنواره خواهند گذاشت…
همان دسته همیشگی حمایت‌شده
اما فارغ از هر مسأله دیگری؛ مهم‌ترین ویژگی جشنواره فجر در تمام سال‌های برگزاری‌اش ذات حمایتی- هدایتی این فستیوال بوده است. رویکردی که حضور حداکثری فیلم‌های دولتی- حمایت‌شده را در بخش‌های مختلفش توجیه می‌کند؛ و البته جوایز مهم برخی از فیلم‌های به اصطلاح استراتژیک سال‌های اخیر را که در حضور فیلم‌های به مراتب بهتر و مهم‌تر موفق به دریافت جوایز مهمی شده‌اند.
اینکه جشنواره فیلم فجر در دوره گذشته خود بیش از نیمی از ظرفیت خود را در بخش مسابقه به فیلم‌های سازمان اوج، حوزه هنری و البته فیلمسازانی مانند نرگس آبیار و محمدحسین مهدویان اختصاص داده بود؛ جز این رویکرد و ذات دولتی دلیل دیگری نمی‌تواند داشته باشد. ماجرایی که امسال نیز به‌نوعی دیگر تکرار شده؛ و در کنار حضور فیلمسازان طیف موسوم به ارزشی، احتمالا شاهد حضور حداقل شش فیلم از تولیدات بنیاد سینمایی فارابی و البته چهار فیلم از تولیدات حوزه هنری نیز در جشنواره چهلم خواهیم بود. فیلم‌هایی که متعلق به فیلمسازانی چون رضا میرکریمی، محمدحسین مهدویان، وحید موسائیان، امیرعباس ربیعی، بهروز شعیبی، حسین دارابی و منیر قیدی هستند که فیلم‌های قبلی‌شان نیز با حمایت نهادهای دولتی جلوی دوربین رفته بود.
یکی از فیلم‌هایی که با حمایت بنیاد سینمایی فارابی تولید شده؛ «نگهبان شب» سیدرضا میرکریمی است. فیلمی به تهیه‌کنندگی خود میرکریمی با بازی محسن کیایی، لاله مرزبان، ویشکا آسایش و کیومرث پوراحمد که مانند دیگر ساخته‌های کارگردانش شانس خوبی در جشنواره خواهد داشت.
«خط نجات» وحید موسائیان دیگر فیلم حمایتی بنیاد سینمایی فارابی است. یک عاشقانه سیاسی درباره انقلاب اسلامی که در روزهای پایانی رژیم پهلوی می‌گذرد و داستانی درباره نقش‌آفرینی افسران مسلمان ارتش و مبارزات آنها را با بازی امیر آقایی، پگاه آهنگرانی، مصطفی زمانی، حسین سلیمانی و لادن مستوفی روایت می‌کند.
«بدون قرار قبلی» به کارگردانی بهروز شعیبی و تهیه‌کنندگی محمود بابایی؛ جدیدترین فیلم شعیبی بعد از «روز بلوا»ست که در روزهای اخیر به‌عنوان یک مینی‌سریال از طریق پلتفرم‌های عرضه آنلاین منتشر شده است. فیلمی در ژانر اجتماعی- خانوادگی که در آن مصطفی زمانی، الهام کردا و صابر ابر ایفای نقش کرده‌اند. این فیلم که داستانی مرتبط با امام رضا (ع) را روایت می‌کند؛ دیگر محصول فارابی است که امسال در جشنواره حاضر خواهد بود.
«لایه‌های دروغ» به نویسندگی و کارگردانی رامین سهراب، فیلمساز ایرانی‌فنلاندی که توسط بنیاد سینمایی فارابی حمایت شده، فیلمی اکشن و حادثه‌ای است با بازی خود رامین سهراب، نادر فلاح، آرمان درویش، روشنک گرامی، مجید سعیدی و چند بازیگر اروپایی است…
محصولات حوزه هنری در جشنواره
«شادروان» به نویسندگی و کارگردانی حسین نمازی و تهیه‌کنندگی عباس نادران، محصول مشترکی است از حوزه هنری و بنیاد سینمایی فارابی که با حضور چهره‌هایی چون سینا مهراد، گلاره عباسی، نازنین بیاتی، بهرنگ علوی و رویا تیموریان داستانی اجتماعی درباره زندگی یک خانواده حاشیه‌نشین را در شهر تهران روایت می‌کند. نمازی که پیش‌تر با فیلم سینمایی «آپاندیس» توانسته در جشنواره‌های بین‌المللی موفقیت‌های خوبی کسب و نظر منتقدان و مخاطبان را به خود جلب کند؛ در فیلم تازه خود به سراغ یک سوژه اجتماعی طبقه پایین شهری رفته و روایتی شیرین از این معضل را بیان کرده است.
«دسته دختران» منیر قیدی با تهیه‌کنندگی محمدرضا منصوری نیز دیگر تولید مشترک حوزه هنری با بنیاد سینمایی فارابی است. یک فیلم حماسی و دفاع مقدسی از کارگردان «ویلایی‌ها» که با بازیگرانی چون نیکی کریمی، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی، هدی زین‌العابدین و مهدی حسینی‌نیا داستانی درباره اولین روزهای جنگ ایران و عراق را روایت می‌کند. روایتی از مقاومت دختران ایرانی در روزهای آغازین جنگ که با نگاهی آزاد و براساس روایت‌های واقعی از مقاومت 34 روزه خرمشهر به تصویر کشیده شده است. این فیلم که در تمام ماه‌هایی که از تولیدش می‌گذرد، به‌عنوان یکی از امیدهای اصلی جشنواره مطرح بوده است؛ به‌واسطه خودداری لیلا حاتمی از ایفای نقش در این فیلم به‌عنوان یک فیلم جنجالی نیز کنجکاوی‌های زیادی ایجاد کرده است.
«ضد» به کارگردانی امیرعباس ربیعی و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی، درامی سیاسی است که در بستر یکی از حوادث مهم و ملتهب ابتدای انقلاب اسلامی روایت می‌شود. جدیدترین فیلم ربیعی بعد از «لباس شخصی» که هدی نصرتی، لیلا زارع، لیندا کیانی، نادر سلیمانی، مهشید جوادی و روزبه رئوفی در آن ایفای نقش می‌کنند، محصولی دیگر از حوزه هنری است. فیلمی به نویسندگی حسین تراب‌نژاد که خود را برای حضور در چهلمین جشنواره فیلم فجر آماده می‌کند.
«صورت فلکی» به کارگردانی حسین دارابی و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفاه که نویسندگی آن را احسان ثقفی برعهده داشته؛ محصول دیگری از حوزه هنری است. با ترکیبی از هنرمندانی که سال گذشته نیز فیلم سینمایی «مصلحت» را به تولید رسانده بود. «صورت فلکی» که گفته می‌شود درامی اجتماعی با مضمونی خانوادگی است که با نگاهی زنانه به یک مسأله اجتماعی می‌پردازد، داستانش را در مقطع مهمی از تاریخ معاصر ایران روایت می‌کند. فیلمی با بازی بهروز شعیبی و مریلا زارعی که به نظر می‌رسد مانند آثار گذشته حسین دارابی سوژه‌ای ملتهب و مهم داشته باشد.
غیبت اوج و آوینی در جشنواره
خبرگزاری تسنیم در این زمینه نوشته که یکی از نکات مهم جشنواره امسال، غیبت سازمان اوج در اولین دور از جشنواره فیلم فجر در دولت جدید است. البته اوج در یک سال اخیر در حوزه نمایش خانگی و تلویزیون فعال بوده و در حال حاضر نیز برنامه‌ها و سریال‌های متعددی را در حال تولید و روی آنتن دارد. در جشنواره امسال، اما این سازمان به جز فیلم «کارو» ساخته احمد مرادپور که می‌توانست در جشنواره حضور یابد، اما بنا به دلایل فنی از حضور در جشنواره خودداری کرد تنها فیلم «پسر مریم» را در جشنواره خواهد داشت. فیلمی به کارگردانی علی جعفرآبادی و تهیه‌کنندگی مهدی فرجی و جلیل شعبانی که به‌عنوان جدیدترین اثر سینمایی سازمان اوج، متقاضی حضور در چهلمین جشنواره فیلم فجر شده است. اوج، البته انیمیشن «پسر دلفینی» را نیز دارد که البته اگر تعداد انیمیشن‌های جشنواره به حدی نرسد که بتواند بخشی برای انیمیشن در جشنواره حضور داشته باشد، این فیلم نیز کنار گذاشته می‌شود و در نتیجه اوج در جشنواره حضور نخواهد داشت.
بنیاد فرهنگی روایت فتح نیز امسال فیلمی را برای حضور در جشنواره فیلم فجر چهلم ارایه نکرده است. روایت بیشتر درگیر ساخت فیلم‌های خود برای سال بعد است که در حال حاضر مدیریت جدید انجمن سینمای انقلاب در حال پیگیری مقدمات ساخت یکی از آنها در یکی از شهرهای مرزی کشور است. بنابراین فارابی و حوزه هنری را می‌توان دو نهاد رسمی کشور خواند که در جشنواره فیلم فجر چهلم با دست پر حضور دارند.